Düğünde Takılan Ziynet Eşyaları

Yargıtay’ın yerleşik uygulamalarına göre düğünde geline takılan altınlar, ona bağışlanmış ve haliyle onun kişisel malı sayılmaktadır

I. Düğün Takıları Nelerdir?

Düğünde gelin ve damada takılan eşyaların kime ait olduğuna değinmeden önce, hangi eşyaların düğün takısı olarak kabul edileceğine temas etmek gerekir. 

Evlenecek çiftin yakınları ya da davetlilerce düğündeki takı töreni sırasında takılan ve parasal değeri haiz her türlü eşya takıdır. Bu bağlamda bilezik, altın (tam, yarım, çeyrek, gram), küpe, takı setleri gibi ziynet eşyaları ile nakit paralar takı olarak kabul edilir.

II. Düğün Takıları Kimindir?

Çiftlerin yakınları ve davetlileri tarafından kendilerine bağışlanan bu malvarlığı değerleri, boşanma gibi evliliği sona erdiren hallerde tartışmalı hale gelir. Boşanma vb. hallerde düğündeki takılan eşyaları tartışmalı hale getiren husus bu malvarlığı değerlerinin kimde kalacağıdır.

Düğünde çiftlere takılan altınların kimde kalacağına dair yasal bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak uygulamada ve Yargıtay içtihatlarında ise genel kural olarak takıların kadına bağışlanmış olduğu kabul edilmektedir.

Düğünde takılan altınlar ve nakit paranın kime ait olduğu hususunu, takının geline mi yoksa damada mı takıldığı detayını dikkate alınarak değerlendireceğiz.

A. Düğünde Geline Takılan Altınlar

Yargıtay’ın yerleşik uygulamalarına göre düğünde geline takılan altınlar, ona bağışlanmış ve haliyle onun kişisel malı sayılmaktadır. Bu konuda Yargıtay içtihatlarının yanı sıra hukuk sistemimizde de aksi bir kabule rastlanılmamaktadır. Burada kadına takılan takıların kim tarafından takıldığının bir önemi yoktur. İster gelinin yakınları ister damadın yakınları takmış olsa, takılar gelinin kişisel malı sayılır.

Nitekim Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2016/9923 Esas 2018/1103 Karar sayılı kararı da bu yöndedir. Yüksek mahkemeye göre düğünde kadına takılan ziynet eşyaları bağış hükmündedir ve kadının kişisel eşyasıdır.

B. Düğünde Damada Takılan Takılar Kimindir?

Düğünde erkeğe takılan takılar aksini gerektiren bir yerel adet ve örf yoksa yahut çiftler arasında aksine bir anlaşma yoksa kadına bağışlanmış sayılmaktadır. Hukuk sistemimizde ve Yargıtay içtihatlarında şimdiye kadar bu yönde bir anlayış benimsenmiştir.

Ancak düğünde erkeğe takılan ve hususiyle erkeğin kullanımına özgü olan ziynet eşyalarının (kol saati) erkeğin kişisel malı sayılacağı kabul edilmektedir. 

Şu halde düğünde erkeğe takılan takılar; 

Genel kuralın aksine bir yerel örf adet kuralı gereği, 

Eşler arasında var olan bir anlaşma gereği,

Ziynet eşyasının erkeğe özgü bir eşya olması durumunda, 

Damadın kişisel malı kabul edilir.

C. Düğün Takıları Yargıtay Kararı

Yüksek mahkeme 04.03.2020 tarih, 2017/1040 Esas ve 2020/240 Karar sayılı kararında önceki yerleşik uygulamasından farklı bir içtihada varmıştır. Bu kararda, damada düğünde takılan bilezik, küpe, kolye gibi ziynet eşyası türündeki kadına özgü eşyaların geline ait olacağına hükmedilmiştir. Ancak damada takılan eşyalardan yarım altın, tam altın, nakit para gibi kadına özgü olmayan takıların ise damada ait olacağı vurgulanmıştır. Yine bu kararda, damada takılmış olmak kaydıyla, münhasıran kadına ait olmayan ziynet eşyalarının da damada ait sayılacağı kabul edilmiştir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, yukarıdaki içtihadını 2023 yılında tekrardan değiştirmiş ve önceki yerleşik uygulamayı tekrardan benimsemiştir. Yargıtay HGK, 05.07.2023 tarih, 2023/191 Esas ve 2023/703 Karar sayılı kararında; kim tarafından hangi eşe takılırsa takılsın ziynet eşyalarının kadın eşe bağışlanmış sayılacağına hükmetmiştir. Buradaki istisnai durum yukarıda bahsedildiği haliyle aksine bir örf adet kuralının ya da eşler arasında bir anlaşmanın varlığıdır.

D. Takı Sandığına Konulan Takılar Kimindir?

Hukuk sistemimizdeki yerleşik uygulamalar ve Yargıtay kararları ile kadına tanınan pozitif ayrımcılığın önüne geçmek amacıyla düğünlerde takı sandığı konulduğu görülmektedir. Böylelikle, kadına veya erkeğe takılmayıp ortak bir sandığa atılan düğün takıları kadına ait olmaz anlayışı oluşmuştur. Ancak bilinmelidir ki, Yargıtay’ın bu konudaki içtihadı duraksamaya yer vermeyecek netliktedir. Kim tarafından kime takılırsa takılsın denilerek aslında düğün takılarının kimin üzerine takılmış olduğunun bir önemi olmadığı, her halükarda kadına bağışlanmış sayılacağı kabul edilmektedir.

III. Boşanma Davasında Düğün Takıları 

Boşanma davalarında en fazla çekişme, anlaşmazlık konusu olan durumlardan biri düğünde takılan altınlardır. Boşanma davası ile birlikte eşler arasında nafaka, velayet, mal paylaşımı gibi hususlarda taleplerini mahkemeye sunmaktadır. Mal paylaşımında ise eşlerin kişisel malları dışında kalan edinilmiş mallar paylaşım konusu olmaktadır. Yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi ile eşlerin kişisel malları mal rejiminin tasfiyesinden ayrık tutulmuştur.

Düğünde takılanlar ise yerleşik Yargıtay içtihatlarına göre kim tarafından kime takıldığına bakılmaksızın kişisel mal sayılmaktadır. Haliyle boşanmada düğünde takılan altınlar kişisel mal niteliğinde olduğundan mal paylaşımına konu edilemez.

IV. Ziynet Alacağı Davası

Ziynet alacağı davası, düğünde takılan takıların ziynet eşyalarının iade edilmesi amacıyla açılan bir davadır. Bu dava hem bir alacak hem de istihkak davasıdır. Ziynet alacağı davasında öncelikle malın (düğünde takılan ziynet eşyası) iade edilmesi, iade mümkün olmadığı takdirde parasal karşılığının ödenmesi istenir.

Ziynet eşyası alacakları, boşanma davasının kesinleşmesi üzerine ayrı bir dava olarak açılabileceği gibi boşanma davası içerisinde de talep konusu yapılabilir. Ziynet alacağı davası, aile hukukundan doğan bir uyuşmazlık olduğu için Aile Mahkemelerinde açılır. 

V. Nişanda Takılan Takılar

Nişanda takılan takıların durumu düğündeki takılardan farklıdır. Nişanda çiftlere takılan altın, döviz ve nakit paralar kime takılmışsa onundur. Burada takıların kim tarafından takıldığı önemli değildir. Erkeğe takılanlar erkekte, kadına takılanlar kadında kalır. 

Nişanlılık süreci evlilikle sonuçlanmışsa, nişanda takılan takılar istenmez. Ancak evlilikle sonuçlanmış ve halk tabiriyle nişan atılmışsa durum farklıdır. Nişanlılar, anne babaları veya onlar gibi davrananlar diğer nişanlıya taktıkları takıları geri isteyebilirler. Nişanda takılan eşyaların geri istenmesindeki ölçüt alışılmışın dışındaki hediye olup olmamalarıdır. Alışılmışın dışındaki hediyeleri taraflar geri isteyebilir. Ancak diğer nişanlıya takılan ziynet eşyalarının, döviz ve nakit paranın alışılmışın dışında olup olmadığı ise örf adete göre belirlenir.