Tanıklık geçmişte 5 duyu organı aracılığıyla bilgi sahibi olunan bir konunun mahkeme önünde anlatılmasıdır. Ceza muhakemesi içerisinde delil serbestisi ilkesi vardır. Bu nedenle yasal yollar ile elde edilen tüm deliller muhakeme aşamasında kullanılabilir. Ceza yargılamasında en çok başvurulan delil de tanık delilidir. Bu denli önemli bir delil kaynağı olmasından sebep tanık kavramına ilişkin çokça özel düzenlemelerde bulunulmuştur. Buna en temel örnek kişilere tanıklıktan çekinme hakkı verilmiştir.
Tanık(Şahit) Nedir?
Tanıklık geçmişte 5 duyu organı aracılığıyla bilgi
sahibi olunan bir konunun mahkeme önünde anlatılmasıdır. Ceza muhakemesi
içerisinde delil serbestisi ilkesi vardır. Bu nedenle yasal yollar ile elde
edilen tüm deliller muhakeme aşamasında kullanılabilir. Ceza yargılamasında en
çok başvurulan delil de tanık delilidir. Bu denli önemli bir delil kaynağı
olmasından sebep tanık kavramına ilişkin çokça özel düzenlemelerde
bulunulmuştur. Buna en temel örnek kişilere tanıklıktan çekinme hakkı
verilmiştir. Bunun yanında tanıklık yapacaklara yemin zorunluluğu getirilmiş ve
bunlara ek olarak pek çok sayıda düzenleme yapılmıştır.
Tanıklık Kavramına İlişkin Özel Düzenlemeler
1-) Tanık kamu
görevlisi sayılmaktadır.
2-) Sanık tanık olarak
dinlenemez. Yalnızca beraat eden sanık diğer sanıklar hakkında tanıklık
yapabilir.
3-) Sanık müdafinin
tanıklık yapmasına engel bir düzenleme yoktur.
4-) Mağdur tanık
olabilir. Mağdurun tanıklığı durumunda yemin dışındaki hükümler uygulanır.
5-) Tanıkların
anlatımlarında farklılıklar doğaldır. Ancak bu farklılıklar çelişki aşamasına
gelmemelidir.
6-) Çelişki durumunda
ilk olarak söz konusu çelişki yüzleşme yoluyla giderilmelidir. Giderilemezse
hangi tanığın beyanının üstün kabul edildiği sebepleriyle açıklanır.
7-) Akıl hastası bile
tanık olarak dinlenebilir. Fakat dinleme ve karar aşamasında bu sıfat dikkate
alınmalıdır.
8-) Tanık yargıç
kendisine sormadığı sürece değerlendirme yapmamalıdır.
9-) Kolluk beyanı tanık
beyanı olarak kabul edilmez.
10-)
Avukatlar
tanığa doğrudan soru sorabilir.
Gizli Tanık Nedir?
Gizli tanık müessesinde temel amaç tanığın
korunmasıdır. Tanık olarak dinlenecek olan kişilerin kimliklerinin belli olması
kendileri yahut da yakınları için tehlike oluşturacak ise gerekli önlemler
alınır ve kimlikleri saklı tutulur. Burada yalnızca tanık değil hukuk da
korunmaktadır. Çünkü kimi zaman bu tip tehlike ile karşılaşacağını düşünen
kişiler tanıklıktan çekinme ve hatta yalan beyanlarda bulunma yollarına giderek
ceza muhakemesine zarar vermişlerdir. Belirli bir şekil şartı olmadığından sebep
hakim tanığa ilişkin alınacak önlemleri serbestçe belirleyebilir. Tanığa
ilişkin bilgiler söz konusu yargılamada görevli savcı ve hakimler tarafından
korunur. Gizli tanıklık yapılmasına ilişkin izni de yine aynı şekilde
yargılamadan sorumlu hakim ve savcı verebilir.