Yardım Nafakası Nedir? Şartları ve Dava Süreci

Yardım nafakası, kanunen bakmakla yükümlü olunan kişilere ödenen bir nafaka türüdür ve nafaka davası açılarak talep edilebilir. Yardım nafakası, ihtiyaç sahibi yakın akrabaların geçimini sağlamak amacıyla mahkeme kararıyla hükmedilir.

Yardım Nafakası Nedir? Şartları ve Dava Süreci

Türk Medeni Kanunu’na göre, kişiler arasında kan hısımlığına dayalı olarak doğan yardımlaşma ve dayanışma yükümlülüğünün bir sonucu olarak, muhtaç durumda bulunan bazı yakınlara yardım edilmesi gerekebilir. İşte bu hukuki yükümlülüğün yansıması olarak ortaya çıkan yardım nafakası, yoksul olan ve geçimini sağlayamayacak durumda bulunan altsoy, üstsoy veya kardeşlere bağlanan bir nafaka türüdür. Yardım nafakası talep edilebilmesi için belli şartların oluşması ve mahkemeye başvurulması gerekir. Peki, yardım nafakası nedir, kimler talep edebilir, şartları nelerdir ve dava süreci nasıl işler? Bu yazımızda, yardım nafakasına ilişkin merak edilen tüm detayları ve dava sürecini adım adım açıklıyoruz.

Yardım Nafakasının Şartları Nelerdir?

Yardım nafakası, Türk Medeni Kanunu kapsamında, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoy, altsoy ve kardeşlere verilen bir nafaka türüdür. Bu nafaka, sosyal ve ekonomik dayanışmanın bir gereği olarak düzenlenmiştir. Nafaka talep eden kişinin, nafaka yükümlüsünün akrabası olması ve gerçekten muhtaç durumda bulunması şarttır.

Nafaka yükümlüsünün, nafaka talep eden kişinin yoksulluğunu giderecek ekonomik güce sahip olması gerekir; aksi takdirde mahkeme yardım nafakası ödeme yükümlülüğü getirmez. Ayrıca kardeşlerin nafaka vermekle yükümlü olabilmesi için refah içinde bulunmaları zorunludur. Yardım nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakasından farklı olarak, boşanma ya da evlilik durumlarına bağlı değildir ve daha geniş bir kapsama sahiptir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararlarına göre, yardım nafakası talebinde bulunan kişinin kendi kusuru nedeniyle yoksulluğa düşmüş olması, nafaka yükümlüsünü yükümlülükten kurtarmaz. Mahkeme, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre nafaka miktarını belirlerken, nafaka yükümlüsünün ödeme gücünü ve nafaka alacaklısının ihtiyaçlarını dikkate alır.

Yardım Nafakası Davası Nasıl Açılır?

Yardım nafakası talebi için açılan nafaka davası, mahkemeye verilen bir nafaka davasıdır ve sadece kanunda belirtilen yakın akrabalar arasında açılabilir. Davacı, yardım nafakası talep eden taraf; davalı ise nafaka yükümlüsüdür. Dava, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre yetkili aile mahkemesinde görülür.

Dava açılmadan önce, yardım nafakası talebinde bulunan kişinin, nafaka yükümlüsüyle yakın akrabalık bağını ve muhtaçlık durumunu kanıtlaması gerekir. Ayrıca nafaka talebinde bulunan kişi, yoksulluk nafakası veya iştirak nafakası gibi farklı nafaka türlerinden hangisine hak kazandığını göz önünde bulundurmalıdır.

Mahkeme, dava tarihinden itibaren tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını araştırır, nafaka miktarını belirler ve nafaka yükümlüsünün ödeme gücüne göre nafaka yükümlülüğünü düzenler. Nafaka miktarının gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre artırılması veya azaltılması talep edilebilir.

Çocuğun Yardım Nafakası Talebi

Çocuklar, özellikle eğitimleri devam ettiği sürece, iştirak nafakası ve yardım nafakası kapsamında korunur. Eğitimine devam eden çocuklar, nafaka yükümlüsünün yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoy kapsamında yer alır ve bu durumda yardım nafakası talebinde bulunabilir.

Nafaka talebinde bulunan çocuk, kendi geliriyle geçimini sağlayamadığını ve eğitimini sürdürürken yardıma muhtaç olduğunu ispatlamalıdır. Nafaka yükümlüsü genellikle anne veya babadır. Mahkeme, nafaka miktarını belirlerken çocuğun sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını göz önünde bulundurur.

Reşit Çocuğun Yardım Nafakası Hakkı

Reşit çocuklar, iştirak nafakası kapsamında bakım yükümlülüğü sona erse de, eğitimine devam etmeleri durumunda yardım nafakası talep etme hakkına sahiptir. Türk Medeni Kanunu’nun 328/2 maddesi uyarınca, ergin çocuk eğitimine devam ettiği sürece anne ve babasından yardım nafakası isteyebilir.

Reşit çocuğun yardım nafakası talebinde bulunabilmesi için, nafaka yükümlüsünün ödeme gücüne sahip olması ve çocuğun yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşeceğinin ortaya konması gerekir. Mahkeme, nafaka miktarını, nafaka alacaklısının ve nafaka yükümlüsünün sosyal ve ekonomik durumlarına göre tayin eder.

Reşit çocuğun yardım nafakası talebi, iştirak nafakasından farklı olarak eğitim zorunluluğu olmadan da açılabilir. Yargıtay kararları, reşit çocuğun yardım nafakası talebinin meşru bir hak olduğunu ve nafaka yükümlülüğünün devam ettiğini vurgulamaktadır.

Yardım Nafakası Davasında Görevli Mahkeme

Yardım nafakası davasında görevli mahkeme, Türk Medeni Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre Aile Mahkemesidir. Eğer dava açılacak yerde Aile Mahkemesi yoksa, Asliye Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi sıfatıyla davaya bakar. Davanın taraflarından biri kendi yerleşim yerinde veya nafaka yükümlüsünün bulunduğu yerde dava açabilir. Bu durum, hem davacı hem de davalı açısından hak kaybı yaşanmaması ve davanın hızlı sonuçlanması için önemlidir. Görevli mahkeme, nafaka talebinin incelenmesi ve nafaka yükümlülüğünün tayini hususunda yetkili mercidir.

Yardım Nafakasına Hak Kazanma Koşulları

Yardım nafakasına hak kazanabilmek için öncelikle, nafaka alacaklısının ekonomik ve sosyal açıdan gerçekten muhtaç durumda olması gerekir. Yani, yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olması şarttır. Ayrıca, yardım nafakası sadece kanunda belirtilen yakın akrabalar arasında talep edilebilir; bu kapsamda üstsoy, altsoy ve kardeşlere nafaka yükümlülüğü getirilmiştir.

Nafaka yükümlüsü, bu yardım etme yükümlülüğünü yerine getirmekle yükümlüdür ancak kendi ekonomik ve sosyal durumunun da bu yükümlülüğü karşılayacak seviyede olması gerekir. Kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür ancak bu yükümlülük, kardeşlerin refah içinde bulunmalarına bağlıdır. Yardım nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası gibi diğer nafaka türlerinden farklı olarak, boşanma ya da evlilik ilişkisine bağlı değildir.

Yardım Nafakası Miktarı Nasıl Belirlenir?

Yardım nafakasının miktarı, mahkeme tarafından tarafların ekonomik ve sosyal durumlarına göre belirlenir. Nafaka miktarının tayininde, nafaka alacaklısının ihtiyaçları ile nafaka yükümlüsünün ödeme gücü dengelenir. Mahkeme, nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre değişebileceğini göz önünde bulundurarak, nafaka miktarını hakkaniyet ilkesi çerçevesinde takdir eder.

Nafaka miktarı belirlenirken, nafaka yükümlüsünün mevcut geliri, mal varlığı, sorumlulukları ve diğer ekonomik yükümlülükleri dikkate alınır. Aynı şekilde, nafaka alacaklısının temel ihtiyaçlarının karşılanması esas alınır. Bu şekilde yardım nafakası, hem nafaka alacaklısını sosyal ve ekonomik açıdan destekler hem de nafaka yükümlüsünü aşırı bir mali yük altına sokmaz.

Yardım Nafakasının Kaldırılması İçin Ne Yapılır?

Yardım nafakasının kaldırılması, nafaka yükümlüsü veya nafaka alacaklısı tarafından mahkemeye başvurularak talep edilir. Nafakanın kaldırılması için, nafaka alacaklısının artık yoksulluk durumunun ortadan kalkması veya nafaka yükümlüsünün ekonomik durumunun kötüleşmesi gibi değişikliklerin ispatlanması gerekir.

Mahkeme, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını yeniden değerlendirerek, nafakanın kaldırılmasına, azaltılmasına veya artırılmasına karar verir. Yardım nafakasının kaldırılması için yapılacak başvuruda, değişen koşulların hukuki delillerle desteklenmesi büyük önem taşır. Ayrıca, nafaka alacaklısının evlenmesi veya başka bir sosyal durum değişikliği de nafakanın sona erdirilmesine neden olabilir.

Yardım Nafakasının Artırılması ve Azaltılması Süreci

Yardım nafakasının artırılması veya azaltılması, mahkemeye başvuru ile mümkün olan bir süreçtir. Nafaka talebinde bulunan kişinin veya nafaka yükümlüsünün sosyal ve ekonomik durumlarında değişiklik olması halinde, taraflar yardım nafakasına ilişkin talepte bulunabilirler. Mahkeme, bu talepleri değerlendirirken nafaka yükümlüsünün gelir düzeyiyle orantılı olacak şekilde hakkaniyete uygun bir karar verir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun içtihatları da bu konuda rehberlik etmekte, nafaka miktarının tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre belirlenmesini öngörmektedir. Örneğin, nafaka yükümlüsünün ekonomik durumunun kötüleşmesi durumunda mahkeme, nafaka miktarını azaltabilir. Benzer şekilde, nafaka talep eden kişinin ihtiyaçlarının artması halinde, nafakaya artırımı yönünde karar verilebilir. Bu süreçte mahkemece yardım nafakası takdir edilirken hem nafaka alacaklısının hem de nafaka yükümlüsünün durumu dikkate alınır.

Yardım Nafakası Ödeme Yükümlülüğü Kime Aittir?

Yardım nafakası ödeme yükümlülüğü, Türk Medeni Kanunu'nun 364. maddesi uyarınca, kişinin üstsoyu, altsoyu ve kardeşlerine aittir. Bu kapsamda, yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan yakınlar, bu yükümlülükten sorumludur. Ancak, nafaka yükümlüsünün maddi gücüne göre ödeme yapması gerekir; yani nafaka miktarı, nafaka yükümlüsünün gelir düzeyiyle orantılı olarak belirlenir.

Yardım nafakası, kardeşlerine ödediği nafaka çeşididir ve kardeşlerin refah içinde bulunması halinde bu yükümlülük devam eder. Bu ödeme yükümlülüğü, iştirak nafakası veya yoksulluk nafakası gibi diğer nafaka türlerinden farklıdır ve boşanma ilişkisine bağlı değildir. Nafaka ödeme yükümlülüğünün kapsamı, mahkemece talep üzerine netleştirilir ve karar verilir.

Yardım Nafakası Ne Zaman Başlar ve Sona Erer?

Yardım nafakası, dava tarihinden itibaren hüküm altına alınır ve ödemesi bu tarihten itibaren başlar. Nafaka yükümlüsünün talep edilmesi halinde mahkeme, yardım nafakasına hükmedilirken tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını göz önünde bulundurur.

Yardım nafakası, nafaka alacaklısının ekonomik durumunun iyileşmesi, nafaka yükümlüsünün ödeme gücünü kaybetmesi veya nafaka alacaklısının evlenmesi gibi durumlarda sona erebilir. Ayrıca, nafaka yükümlüsünün ölümü halinde yardım nafakası sona erer. Nafakanın sona erdirilmesi için mahkemeye başvuru zorunludur; mahkeme, tarafların güncel durumlarına göre karar verir.

Yardım Nafakası Talep Etmek İçin Gerekli Belgeler

Yardım nafakası talep etmek isteyen kişinin, mahkemeye başvurmadan önce bazı belgeleri hazırlaması gerekir. Bunlar arasında, nafaka talebinde bulunan kişinin muhtaç olduğunu ve yardım edilmediğinde yoksulluğa düşeceğini kanıtlayan sosyal ve ekonomik durumunu gösteren belgeler yer alır.

Bu kapsamda; gelir belgeleri, gider dökümleri, sağlık raporları veya eğitim durumunu gösteren belgeler, mahkemece istenebilir. Ayrıca, nafaka talep eden kişinin yakın akrabalık ilişkisini kanıtlayan nüfus kayıt örnekleri gibi belgeler de dava sürecinde sunulmalıdır. Yardım nafakası davasında yetkili mahkeme, bu belgeler ışığında karar verir ve uygun bir yardım isteminden ibaret olan nafaka miktarını takdir eder.

Çocuğa Yardım Nafakası Bağlanabilir mi?

Evet, çocuğa yardım nafakası bağlanabilir. Özellikle çocuğun eğitimine devam ettiği durumlarda, anne ve babanın nafaka yükümlülüğü devam eder. Bu bağlamda, eğitim hayatına devam eden reşit çocuklar, iştirak nafakası kesilse bile, yardım nafakası talep edebilirler. Türk Medeni Kanunu’na göre, çocuk kendi geçimini sağlayamıyorsa ve yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek durumda ise mahkeme tarafından yardım nafakası bağlanır.

Çocuklara bağlanan yardım nafakası, diğer nafaka türlerinden farklı olarak, boşanma veya evlilik ilişkisinden bağımsızdır ve ekonomik açıdan muhtaç durumdaki çocukların desteklenmesini amaçlar. Bu nedenle, mahkeme nafaka miktarını, çocuğun sosyal ve ekonomik durumuna göre uygun şekilde belirler.

Yardım Nafakası Ödemesi Nasıl Yapılır?

Yardım nafakası ödemesi, mahkeme kararı ile belirlenen miktar ve süreye göre yapılır. Ödeme şekli ve süresi mahkemenin takdirindedir. Mahkeme, nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğine karar verebilir.

Ödeme genellikle aylık olarak yapılır ve nafaka yükümlüsünün gelir durumuna orantılıdır. Nafaka yükümlüsü, mahkeme kararına uymakla yükümlüdür ve ödemeyi düzenli yapmak zorundadır. Aksi halde, nafaka yükümlülüğü hukuki yaptırımlarla desteklenir.

Yoksulluk, İştirak ve Tedbir Nafakası ile Yardım Nafakasının Farkları

Nafaka türleri arasında önemli farklar bulunur. İştirak nafakası, boşanma davalarında çocuklar için ödenirken, yardım nafakası, daha geniş kapsamda aile bireyleri arasında, özellikle akrabalık ilişkisi olan ve ekonomik olarak muhtaç durumda bulunan kişiler için düzenlenir. Yardım nafakası, boşanma ilişkisi gerektirmez ve yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoy, üstsoy ve kardeşlere ödenir.

Tedbir nafakası ise, boşanma sürecinde tarafların geçici olarak desteklenmesini amaçlayan bir nafaka türüdür. Yardım nafakası ise, daha uzun süreli ve sosyal dayanışmayı esas alan bir yardım türüdür.

Her nafaka türünde, nafaka talep eden kişinin ve nafaka yükümlüsünün sosyal ve ekonomik durumları göz önüne alınarak nafaka miktarı belirlenir. Mahkeme, somut olayın özelliklerine göre uygun nafaka türüne ve miktarına karar verir.