Destek Hattı:

0332 235 49 74

  • facebook
  • twitter
  • instagram avukat
  • youtube

Tahkimin Hukuki Niteliği

Tahkim, bir üst kavramdır. Tahkim ve hakem sözleşmeleri, tahkimi oluşturan sözleşmelerdir. Tahkim sözleşmesi, hukuki niteliği itibariyle bir usul hukuku sözleşmesidir.

Bir yazar, 1937 yılında, tahkimin hukuki niteliğine ilişkin görüşler hakkında yapmış olduğu değerlendirmede, özetle şu sonuca ulaşmıştır: “Tahkim sözleşmesi ile hakem kararını birbirinden ayıran görüşe göre, mahkemelerce de verilenlere benzetilmiştir; tahkim sözleşmesi ile hakem kararını, aynı sözleşmenin iki yüzü olarak algılayan bir diğer görüşe göre ise,hakem kararı, sözleşmesel karakteri haiz olup mahkeme kararları ile mukayese edilemez; her iki görüşün arasında yer alan üçüncüsüne göre ise , hakem kararı, devlet mahkemelerinin şeklindeki öncelikli kararını gerektirdiği ölçüde mahkeme denetimine tabidir”.

Tahkim, bir üst kavramdır. Tahkim ve hakem sözleşmeleri, tahkimi oluşturan sözleşmelerdir. Tahkim sözleşmesi, hukuki niteliği itibariyle bir usul hukuku sözleşmesidir. Tahkim sözleşmesinin, yazılı şekilde yapılması gereklidir. Bu sözleşme, bağımsız bir sözleşme olarak yani tahkim sözleşmesi olarak yapılabileceği gibi tarafların arasındaki asıl sözleşmeye tahkim hükmü eklenerek diğer bir ifadeyle tahkim şartı ile de yapılabilir. Bu sözleşme ile taraflar, aralarındaki uyuşmazlık için tahkim yoluna gitmek ve hakemleri tayin etmekle yükümlüdürler.

Milletlerarası tahkim kanunu, yerel mahkemenin tahkim kurumuna etkisini mahkeme veya hakem mahkemesine bir takım destek mahiyetindeki kararlar ve hakem kararlarına karşı iptal davasıyla sınırlandırmıştır. Bu düzenlemelerin tahkim anlaşmasının sözleşmesel niteliğinden çok yargısal yönünü ön plana çıkardığı açıktır. Diğer taraftan 6100 sayılı HMK’ da hakem kararlarının doğrudan icra edilebilirliğini düzenlenmesi de tahkimin yargısal bir faaliyet olduğunu desteklemektedir.

Yine HMK m.414 f. 1 deki “Aksi kararlaştırılmadıkça, tahkim yargılaması sırasında hakem veya hakem kurulu, taraflardan birinin talebi üzerine, bir ihtiyati tedbirin alınmasına veya delil tespitine karar verebilir” düzenlemesi karşısında maddi hukuk görüşünün aksine bir sonuç doğmaktadır.

Sonuç olarak Tahkim için Hukuki niteliği ile ilgili farklı görüşler ve yorumlamalar mevcut olup ve net bir nitelik belirlemek mümkün değildir.

Tahkimin , Arabuluculuk ve Bilirkişi Kurumlarından Farkı Nedir?

Arabuluculuk, uyuşmazlıkların tarafsız bir üçüncü kişi vasıtasıyla gönüllü olarak çözümlendiği bir yöntemdir. Bu yöntemde taraflar, bir arabulucu yardımı ile uyuşmazlığın çözümü için anlaşırlar. Arabulucu veya uzlaştırıcı olarak adlandırılan bu çözüm yöntemi, uyuşmazlıkların devlet yargısı dışında çözülmesi açısından tahkime benzer yönü bulunsa da hukuki sonuçları bakımından tahkimden farklıdır. Uzlaştırıcı veya arabulucu arasında görevleri açısından bir fark yoktur. Uzlaştırıcı, taraflarla görüştükten sonra kendi görüşüne göre uyuşmazlığın çözümünü içeren bir sulh sözleşmesi hazırlar. Bu çözümü, uzlaştırıcı taraflara teklif eder. Uzlaştırıcının önerdiği bu çözüm kural olarak, hakem kararı gibi taraflar üzerinde bağlayıcı ve icra edilebilir bir karar niteliğinde değildir. Bu nedenle, uzlaştırıcının önerdiği bu çözüme taraflar uymaya zorlanamaz.

Hakem, bilirkişiden farklı bir işleve sahiptir. Hakem, hâkim gibi kanun veya tarafların belirledikleri normlar çerçevesinde hüküm verir. Bilirkişi ise bir hukuki uyuşmazlığın çözümünde kendi uzmanlıklarını kullanarak belli bir olayı tespit ederler. Bilirkişiler yalnızca görevlendirildikleri alanda yetkilidirler. Taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümüne karar verme yetkisine bilirkişiler sahip değildir.

Türkiye'de Tahkim Merkezleri

Kanunun 4. Maddesi ile İstanbul Tahkim Merkezi'ne görevler yüklenmiştir. Merkez 'in görevleri son derece kısa ve özlü olarak;

(i) Tahkim ve alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerine ilişkin kuralları belirlemek ve hizmetlerin yürütülmesini sağlamak ve
(ii) tahkim ve alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleriyle ilgili tanıtım ve yayın yapmak, bu konudaki bilimsel çalışmaları teşvik etmek, desteklemek, gerçekleştirmek, yurt içi ve yurt dışındaki ilgili kişi ve kurumlarla işbirliği yapmak olarak tanımlanmıştır.

E-Bülten Kayıt

Firmamızdan haberder olmak için bültene kayıt olabilirsiniz.