Gümrük duvarlarının kaldırılmasına yönelik düzenlemelerin başlaması, Teknolojinin gelişme göstermesi, Fikri ve Sınai haklardaki gelişmeler Tahkim yolunun önünü açmıştır.
Tarihi Süreç
Tahkimin ilk düzenlemesi 1923 Cenevre Protokolüdür. 20.yy 'da Bölgesel birliklerin kurulmuştur. Gümrük duvarlarının kaldırılmasına yönelik düzenlemelerin başlaması, Teknolojinin gelişme göstermesi, Fikri ve Sınai haklardaki gelişmeler Tahkim yolunun önünü açmıştır. 1958 tarihli New York Sözleşmesi uyarınca, tahkim kararları Türkiye'de ve yurt dışında icra edilebilir niteliktedir
Buna mukabil iç hukukun yetersizliği "uluslararası hakemin" yolunu açmıştır. Uluslararası ticaret mahkemelerinin olmaması ve milletlerin uluslararası örf ve adet ile hak ve nesafet kurallarının uygulamaya yatkın olması da aynı sonucu doğurmuştur.
Tenfiz
Tenfiz: Yabancı ülkede alınan icrai kabiliyetin haiz bir mahkeme kararının Türkiye'de yerine getirilmesine tenfiz denir. Kelime anlamı: Sağlamlaştırma, Güçlendirmedir.
Ticari tahkim, kamu düzenine aykırı olmadığı sürece hızlı bir şekilde tenfiz edilebilir. Hakem kararlarının tanınması ve tenfiz edilmesi gerekir.
Uluslararası Tahkim Kararlarının Türkiye'de Tenfizi
Milli olmayan hakem kararlarının Türkiye'de icra edilebilmesi için Türk mahkemelerinde tenfiz edilmesi gerekmektedir. Tenfiz koşulları Milletlerarası Özel Hukuk Usulü Kanunu ve New York konvansiyonunda ifade edilmiştir. 1958 yılında imzalanan New York sözleşmesi, uluslararası katılımı en fazla olan sözleşmelerden biridir. Genelde çoğu devletin katılımı bu sözleşmeye olduğundan, Milletlerarası Özel Hukuk Usulü Kanunu yerine New York Sözleşmesi hükümlerine göre tenfiz yapılır.
Türk hukukuna göre tahkim uygulaması yapılacak ise, tahkim anlaşmasının geçerli olması için tahkim iradesinin açıkça belirtilmiş olması, yazılı şekilde ve tahkime elverişli bir konuda yapılmış olması ve anlaşmada uyuşmazlık konusunun açıkça ifade edilmesi gerekmektedir. Tahkim anlaşmasının geçerliliğinin hangi hukuka göre belirleneceği, öncelikle tarafların kararlaştırdıkları hukuku dikkate alır.
Uluslararası Tahkim Kuralları
Çoğu uluslararası tahkim kurumu, tahkim yoluyla çözülecek uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin kurallar sağlar. En iyi bilinen tahkim kuralları Uluslararası Ticaret Odası kurallarını içerir (“ICC”), Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi (“LCIA”), Amerikan Tahkim Derneği Uluslararası Uyuşmazlık Çözümü Merkezi (“ICDR”), ve Singapur Uluslararası Tahkim Merkezi'nin kuralları (“SIAC”) ve Hong Kong Uluslararası Tahkim Merkezi (“HKIAC”). Yatırım tahkimleri genellikle Dünya Bankası'nın Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi'nin kuralları uyarınca çözülür (“ICSID”) veya Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (“UNCITRAL”) kurallar. Rus işletmelerini içeren birçok tahkim Stockholm Ticaret Odası kuralları uyarınca gerçekleşiyor (“SCC”).