Tahkime ilişkin düzenlemeler esas itibari ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenir. Ancak özellikle Uluslararası anlamda ticari hayatın olağan dışı yoğun olduğu bu dönemde Uluslararası Tahkim hususunu düzenlemek için 4686 sayılı kanun çıkartılmıştır.
Uluslararası Tahkim Nedir?
Tahkime ilişkin düzenlemeler esas itibari ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenir. Ancak özellikle Uluslararası anlamda ticari hayatın olağan dışı yoğun olduğu bu dönemde Uluslararası Tahkim hususunu düzenlemek için 4686 sayılı kanun çıkartılmıştır. Söz konusu kanun Milleterarası Tahkim Kanunu’dur. 4686 sayılı kanun tarafların bu kanun hükümlerince yargılama yapılması hususunda anlaşması durumda devreye girer. Kendiliğinden müdahale edebilmesi için söz konusu olayın yabancılık unsuru taşıması ve kurallara göre yargılama yerinin Türkiye olması gerekmektedir.
Tahkim meselesinin en önemli özelliklerinden birinin tarafların hukuk seçme özgürlüğüdür. Örneğin bir Türk vatandaşı tahkim yargılamasının yabancı usullere göre yapılasını isteyebilir. Yine aynı şekilde yabancı ülke vatandaşları da Türk Hukuku’nu tercih etme hakkına sahiptir. Çıkan karara ilişkin itirazlar Bölge Adliye Mahkemesi’ne yapılır.
Uluslararası Tahkim Sözleşmesi
Tahkim sözleşmesi genel itibari ile tarafların kendi aralarındaki sözleşmeye ilişkin doğabilecek uyuşmazlıkların çözümündeki yargılama usulüne ilişkin yaptıkları anlaşmadır. Bu anlaşma neticesinde yargılamanın yapılacağı tahkim kuruluna ilişkin bazı şartları tarafların belirlemesine izin verilmiştir.
Tahkim sözleşmesi ayrı bir sözleşme olarak hazırlanabileceği gibi var olan biz sözleşmeye o sözleşmeye ilişkin tahkim şartı olarak da eklenebilir. Ancak dikkat edilmesi gerekir ki tahkim sözleşmesi şekil şartına tabi durumda bulunur. Tahkim sözleşmesinin uygulama alanı gereği taraflar sözleşmeyi bir nevi modernize etmek zorundadır. Yani tahkim sözleşmesi hazırlanırken o döneme ve somut olaya uygun bir sözleşme hazırlanmalıdır.
Her uyuşmazlığa ilişkin tahkim sözleşmesi aynı olmaz. Bu kısa vadeli bir çözüm olarak görülürken uzun vadede mutlak sorun yaratabilir. Çünkü özellikle ticaret hayatı durmak akar ve değişir. Bu süreçte hukuki destek almak fazlasıyla önem taşır.
Tahkime Elverişlilik
Tahkime elverişli olmanın anlamı söz konusu sözleşme ve uyuşmazlığın çözümünün tahkim yolu ile çözülebilir olmasıdır. Bu konuya ilişkin genel geçer bir kanun veya kural yoktur. Her ülke tahkime elverişlilik için kendi kurallarını koyabilir. Örneğin Türk Hukuku’nda taşınmaz mallarla ilgili ayni haklara ilişkin anlaşmazlıklar tahkim kapsamına girmez. Tahkime elverişli değildir. Bunun yanında taraflar eğer söz konusu uyuşmazlığın oluşması aşamasında kendi iradeleri ile hareket etmemişler ise bu uyuşmazlık tahkim kapsamına girmez.