Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat)

Mirasbırakanın tek taraflı bir ölüme bağlı tasarruf işlemiyle saklı pay sahibi mirasçısını mirasçılıktan çıkarmasıdır.

A.      Mirasçılıktan Çıkarma Nedir?

Mirasçılıktan çıkarma yani ıskat, Medeni Kanun’un 510 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Mirasbırakanın tek taraflı bir ölüme bağlı tasarruf işlemiyle saklı pay sahibi mirasçısını mirasçılıktan çıkarmasıdır. Halk arasında mirastan men veya mirastan ıskat gibi isimlerle de bilinir. Mirasçılıktan çıkarma halinde mirasçı, mirastan pay alamaz ve tenkis davası da açamaz.

B.      Mirasçılıktan Çıkarmada Şekil

Mirastan ıskat işlemi, mirasbırakanın yapacağı bir ölüme bağlı tasarruf işlemiyle gerçekleştirilir. Bu noktada usulüne uygun şekilde düzenlenen bir miras sözleşmesi ya da vasiyetname ile mirastan çıkarma işlemi yapılabilir.

Mirasbırakan, mirasçılıktan çıkarma işleminde ıskat sebebini açık, net ve şüpheye yer vermeyecek şekilde belirtmelidir.

C.      Mirasçılıktan Çıkarma Sebepleri

Kanun koyucu mirasçılıktan çıkarma sebebi olarak iki ayrı olasılığı düzenlemiştir. Yani mirastan ıskat iki farklı şekilde yapılabilmektedir. Mirastan ıskat sebepleri şöyledir:

1.      Cezai Iskat

İlk sebep, 510’uncu maddede düzenlenen cezai yani olağan ıskattır. Cezai ıskat;

1-Mirasçının mirasbırakan veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemesi,

2-Mirasçının mirasbırakan veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi,

Hallerinde söz konusu olur.

2.      Koruyucu Iskat

İkinci sebep ise 513’üncü maddede düzenlenen koruyucu (aciz sebebiyle) ıskattır. Borç ödemeden aciz hali sebebiyle yapılan çıkarma işleminde mirasbırakan, aciz belgesi bulunan altsoyunu mirasçılıktan çıkararak onun çocuklarının (torunlarının) mirasçı olmasını sağlamaktadır. Böylece hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan mirasçının çocukları korunmaya çalışılmaktadır.

Koruyucu ıskatta dikkat edilmesi gereken husus, mirasbırakanın aciz belgesi olan altsoyunu saklı payının ancak yarısı için mirasçılıktan çıkarabileceğidir. Mirasbırakan, bu yarıyı, mirasçılıktan çıkarılan altsoyun doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülemelidir. Zira mirasçılıktan çıkarma işleminden menfaat elde eden taraf, mirastan çıkarılanın altsoyu olmalıdır. Bir diğer önemli husus ise, saklı payın diğer yarısının mirasçılıktan çıkarılan altsoyun üzerinde bırakılmasıdır. Burada mirasçılıktan çıkarılan altsoydan alacaklı olanların altsoya karşı alacak haklarının korunması amaçlanmıştır.

Görüldüğü üzere kanun koyucu mirasçılıktan çıkarma sebeplerini sınırlı olarak saymıştır. Bunlar dışında herhangi bir sebebe dayanılarak mirastan ıskat yapılması mümkün değildir.

D.      Mirasçılıktan Çıkarma İşleminin Geri Alınması

Mirasçılıktan çıkarma işleminin geri alınması, mirasçılıktan çıkarma işleminin kendisiyle aynı usullere bağlı kalınarak yapılmalıdır. Örnek vermek gerekirse, mirasçılıktan çıkarma işlemi vasiyetname ile yapılmışsa, vazgeçme yani geri alma işlemi de yine vasiyetname düzenleyerek yapılmalıdır. Hatta resmi vasiyetname ile yapılan mirastan ıskat işleminden yine resmi vasiyetname düzenleyerek dönülmesi çok daha sağlıklı bir yöntem olacaktır.

E.      Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası

Mirastan çıkarılan mirasçı, mirastan ıskatın iptali davası açabilir. Böyle bir davada ıskat edilen mirasçı, ıskat sebebinin gerçekleşmediği yahut da sebebin gösterilmediği hususlarını öne sürebilir. Iskat edilen mirasçı, somut olayda vasiyetnamenin iptali sebepleri mevcut ise vasiyetnamenin iptali davası da açabilir. Bu davada ise mirastan çıkarma işleminin şekli şartlarının yerine getirilmediği, ölüme bağlı tasarrufun usulüne uygun şekilde düzenlenmediği iddiası ileri sürülebilir.

F.      Mirasçılıktan Çıkarmanın Sonuçları

1-   Mirasçılıktan çıkarma işleminin en tabi sonucu, çıkarılan kişinin miras payından mahrum kalmasıdır.

2-   Usulüne uygun şekilde yapılan mirastan ıskat işleminden sonra çıkarılan kişi tenkis davası açamaz. 

3-   Mirasçılıktan çıkarılan kişinin miras payı, aksine bir hüküm yoksa altsoyuna kalır. Mirastan çıkarılan kişi mirasbırakandan önce ölmüş gibi değerlendirilir. Mirasçılıktan çıkarılanın altsoyu yoksa söz konusu pay mirasbırakanın diğer mirasçılarına kalır.

4-   Mirastan ıskat işlemi, mirastan çıkarılan kişinin altsoyunun saklı payını ortadan kaldıramaz ve altsoy, tenkis davası açabilir.

5-  Mirasçılıktan çıkarılan kişi mirasçılıktan çıkarılmanın iptali davası açabilir.

6- Mirasbırakan, ıskat işlemini ıskat sebebi konusunda düştüğü açık bir yanılgı nedeniyle yapmışsa, ıskat işlemi geçersiz olur.

7-  Iskat sebebinin gerçekleştiğini ispat yükü, çıkarma işleminden yararlanan mirasçılara ve vasiyet alacaklılarına düşer.

8-  Iskat sebebinin gerçekleştiği ispat edilememiş yahut ıskat sebebi gösterilmemiş ise mirastan çıkarma ancak mirasbırakanın tasarruf edebildiği oranda geçerli olur. Bu durumda, mirasbırakanın tasarruf edebildiği oranı aşan miras payı açısından ıskat geçersizdir.

9- Mirasbırakanın vefatından sonra miras açıldığı zaman koruyucu ıskat ile mirasçılıktan çıkarılan mirasçıya ait aciz belgesinin hükmü kalmamışsa, çıkarılanın talebi üzerine ıskat işlemi iptal edilir. Aynı durum, aciz belgesinde yazan borç tutarının mirastan çıkarılanın miras payının yarısını aşmaması halinde de geçerlidir.

Konuyla İlgili Hizmetlerimiz:

https://www.latifcembaran.com/miras-avukati

Benzer Blog Yazılarımız:

https://www.latifcembaran.com/blog/murisin-bankadaki-parasi

https://www.latifcembaran.com/blog/veraset-ilami

https://www.latifcembaran.com/blog/sozlu-vasiyetname

https://www.latifcembaran.com/blog/mirarstan-feragat

https://www.latifcembaran.com/blog/terekenin-tespiti-davasi