KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMA

Fakat uygulamada bazı istisnai hallerde herhangi bir kamulaştırma kararı olmadan da devlet, özel mülkiyete tabi alanlara el atabilmektedir. Devletin ve kamu tüzel kişilerinin bu tarz uygulamalarına kamulaştırmasız el atma denilmektedir.

                               KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMA

GİRİŞ

Devlet ve kamu tüzel kişileri, kamu yararını göz önünde bulundurarak ve karşılığını ödeyerek özel mülkiyete tabi alanları kamulaştırabilir. Bu yetki doğrudan Anayasa tarafından tanınmış bir yetkidir. (m.46) Bu yetki kullanılırken ayrıca malikin rızası aranmayacaktır. İşte, devletin sahip olduğu bu yetkiye kamulaştırma denir. Fakat uygulamada bazı istisnai hallerde herhangi bir kamulaştırma kararı olmadan da devlet, özel mülkiyete tabi alanlara el atabilmektedir. Devletin ve kamu tüzel kişilerinin bu tarz uygulamalarına kamulaştırmasız el atma denilmektedir.

Kamulaştırmasız el atma ikiye ayrılır. Bunlardan ilki hukuki el atma bir diğeri ise fiili el atmadır. Kamulaştırma işlemi yapılmadan özel mülkiyete tabi taşınmaz alanlarına idare tarafından fiziken el konulması söz konusu ise fiili el atma, idare tarafından yapılan imar planlarının mülkiyet hakkını kısıtlaması ve bir türlü uygulamaya geçirilememesi hallerinde ise hukuki el atmadan bahsedilir. Her iki halde de taşınmaz malikinin mülkiyet hakkı sınırlanmaktadır.

İdarenin bu eylemleri hukuka aykırı ve haksız niteliktedir. Bundan dolayı kamulaştırmasız el atma hallerinde çeşitli türde davalar açılabilecektir. Bunlardan bazıları; ecri misil davası, bedel tespit davası ve el atmanın önlenmesi davasıdır. Bu davaları tapu sahibi açmalıdır. Tapunun sahibinin öldüğü hallerde ise mirasçıları tarafından açılabilir.

GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Kamulaştırmasız el atma davalarında görevli mahkeme Asliye hukuk mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.

ZAMANAŞIMI

Her ne kadar bu dava önceden zamanaşımına tabi ise de, Anayasa Mahkemesi’nin ilgili kanun hükmünü iptal etmesinden sonra artık herhangi bir zamanaşımı ya da süreye tabi değildir.

NE YAPILABİLİR ?

a)   El Atmanın Önlenmesi

Kamulaştırmasız el atmaya karşı açılabilecek davalardan ilki el atmanın önlenmesi davasıdır. Böylece idarenin taşınmaz üzerindeki fiili veya hukuki işgalinin son bulması amaçlanır. Bu davanın açılabilmesi için el atmanın devam ediyor olması ve el atmanın idare tarafından gerçekleştirilmesi gerekir.  Bu dava mülkiyet hakkını ilgilendirdiği için kiracılar bu davayı açamazlar. Dava kamulaştırmasız el atmayı gerçekleştiren idare aleyhine açılmalıdır.

b)   Kamulaştırmasız El Atma Davası

Kamulaştırmasız el atmaya karşı açılabilecek davalardan bir diğeri ise kamulaştırmasız el atma davasıdır. Bu dava bedel davası olarak da bilinir. Bu davanın temelinde Borçlar Kanunu’nda düzenlenen haksız fiil olgusu yatar. Bu dava yoluyla idarenin haksız fiili ile taşınmaza verdiği zararlardan dolayı tazminat istenebilecektir. Ayrıca el atılan taşınmazın bedeli de malın malikine ödenerek hukuka aykırılık giderilebilecektir. Mahkeme de böylece söz konusu taşınmazı idare lehine tescil eder. Dava mülkiyet hakkını ilgilendirdiğinden dolayı zamanaşımına tabi değildir, ilgililer bu davayı her zaman açabilir. Bu dava 2019 yılından itibaren uzlaşmaya tabi değildir. Yani doğrudan doğruya bir dilekçe ile bu dava açılabilir.

c)   Ecrimisil Davası

Kamulaştırmasız el atmaya karşı açılabilecek davalardan birisi de ecrimisil davasıdır. İdare, mülkiyet hakkını ihlal ederek malın sahibini zarara uğratmaktadır. Bu işgal taşınmaz malikine tazminat hakkı verir. Bu dava tek başına açılabileceği gibi, yukarıdaki iki davadan biriyle de birlikte açılabilir. Zamanaşımı ise 5 yıllık bir süreye tabi tutulmuştur. Diğer bir deyişle 5 yıllık süre geçtikten sonra işbu dava açılamayacaktır.

Kamulaştırmasız el atma davaları çetin davalardır. Alanında uzman bir avukata danışmak hak kayıplarını en aza indirecektir. Diğer illerde olduğu gibi Konya, İstanbul ve Ankara’da da sık sık bu davalara rastlanmaktadır.