Çek Kırdırma Nedir?
Çek bozdurma bir diğer adıyla çek kırdırma eylemi, çek bedelinin vadesi gelmeden tahsil edilebilmesi amacıyla işleme konulması, piyasaya vadesinden önce sürülmesidir.
Çek, düzenleyen ve çeki
elinde bulunduran kişi arasındaki alacak verecek ilişkisini ortaya koyan bir
kıymetli evraktır. Çek, bir ödeme aracı olup çekin üzerinde belirlenen vadenin
dolması ve çekin bankaya ibraz edilmesi halinde çek tahsil edilebilir duruma
gelir.
Normal şartlarda çek
bedelinin tahsil edilebilmesi için çekin vadesinin dolması gerekmekte olup
vadesinden önce çek üzerindeki alacak tahsil edilemez. Ancak uygulamada sıkça
karşılaşılan çek kırdırma bir diğer
adıyla çek bozdurma eylemi ile çekin henüz vadesi gelmeden tahsil edilebilmesi
mümkün kılınır.
Çek Bozdurma Nedir? Günü Gelmemiş Çek
Nasıl Bozulur?
Çek bozdurma bir diğer
adıyla çek kırdırma eylemi, çek bedelinin vadesi gelmeden tahsil edilebilmesi
amacıyla işleme konulması, piyasaya vadesinden önce sürülmesidir.
Çek kırdırma eylemi senedin
vadesinden önce tahsiline olanak sağladığı için çek kırdırma yoluna genellikle
ekonomik olarak zor durumda olan veya büyük maddi kayıplar yaşayan kişiler
başvurmaktadır. Örneğin elinde 20.10.2025 vade tarihli bir senet olan kimsenin
dükkanında 20.05.2025 tarihinde çıkan yangın sebebiyle acil nakde ihtiyaç
duyması halinde çeki 01.06.2025 tarihinde tahsil etmek için aracı kuruluşlara
çeki teslim etmesi olayına çek kırdırma denir.
Çek, vadesi geldiğinde
bankaya götürülerek tahsil edilir. Ancak çek kırdırmak isteyen kimse, çeki
bankaya değil faktöring şirketlerine ya da bu işleri yapan diğer işletmelere teslim
eder. Bu işletme veya şirketler, kendilerine getirilen ve vadesinden önce
tahsil edilmek istenen çeklerin üzerinde yazan meblağa göre kendilerine belirli
bir komisyon alırlar. Bu komisyon oranı uygulamada genellikle çek bedelinin
%10’u ila %40’ıdır.
Çek Kırdırmak Yasal Mıdır?
Çek kırdırma eylemi ile çeki
elinde bulunduran kişi, çeki, üzerinde yazan bedelden daha düşük bir bedel
karşılığında komisyon ödemek sureti ile başkaca kimselere veya şirketlere
satar. Bu tarz eylemler, Türk Ceza Kanunu’nun 241. maddesinde düzenlenen tefecilik
suçunun maddi ve manevi unsurları ile örtüşmektedir. Zira tefecilik suçu üç
seçimlik hareketten biriyle işlenebilmektedir ve bu seçimlik hareketlerden biri
de senet veya çek kırdırmak suretiyle
tefecilik suçunun işlenmesidir.
Çek
Kırdırma Cezası
TCK’nın 241. maddesinde
düzenlenen tefecilik suçunda failin hem hapis hem de adli para cezası ile cezalandırılması
öngörülmektedir. Bu madde hükmüne göre kazanç elde etmek için başka bir kimseye
ödünç para veren kimse 2 yıl ila 6 yıl hapis ve 500 gün ila 5.000 gün adli para
cezası ile cezalandırılır. Çek kırdırma eylemi de tefecilik suçunun seçimlik hareketlerinden
biri olduğundan fail hakkında tefecilik suçunun cezası uygulanacaktır.
Çek
Kırdırma Yoluyla Tefecilik
İlgili kanun hükmü
gereğince senedi, gerçek bedelinden daha düşük bir bedele satın alan kimseler
senet veya çek kırdırma yolu ile tefecilik suçunu işlemiş olur. Her ne kadar
kanunda senet veya çek kırdırma yoluyla
tefecilik adı altında bir suç türü düzenlenmemiş olsa da kanun maddesi
gerekçesi ve yerleşik Yargıtay uygulamaları incelendiğinde çek kırdırma eylemi halinde
de tefecilik suçunun gerçekleştiği kabul edilir. Bu durumda da bu kişilerin
cezai sorumluluğu doğmaktadır.
Senet
veya çek kırdırma yoluyla tefecilik suçunda yalnızca senedin
gerçek değerinden daha az meblağ ödeyen kişinin cezai sorumluluğu doğmaktadır.
Senedi elinde bulunduran ve senedi kırdırmak zorunda kalan kimse, hâlihazırda zor
durumundan dolayı bu eylemi gerçekleştirdiği için o kişinin herhangi bir cezai
sorumluluğu doğmaz.
Çek Kırdırma Hesaplama
Çek kırdırma hesaplanırken
çekin tutarı, çekin vadesi ve hangi tarihte çekin bozdurulacağı gibi hususlar
dikkate alınır. Çekin vade tarihi ile çekin bozdurulacağı tarih arasındaki süre
ne kadar fazla ise, çeki bozdurmak isteyen kişinin zararı yani aracı kuruluşa
vereceği komisyon da ona göre fazla olur.
Örneğin, 20.000 TL tutarlı ve 28.03.2025 vade tarihli çekin 20.03.2025 tarihinde bozdurulması halinde çeki bozdurmak isteyen kişinin eline ortalama 19.300-19.400 TL para kalacaktır. Ancak aynı çekin 20.01.2025 tarihinde bozdurulması halinde çeki bozdurmak isteyen kişinin eline ortalama 17.500-18.000 TL para kalacaktır.
https://www.latifcembaran.com/ceza-avukati
https://www.latifcembaran.com/borclar-hukuku
https://www.latifcembaran.com/ticaret-hukuku-avukati
Benzer Blog Yazılarımız:
https://www.latifcembaran.com/blog/cek-hukukunda-sureler
https://www.latifcembaran.com/blog/kiymetli-evrakin-ziyai-ve-iptali
https://www.latifcembaran.com/blog/ticari-davalarda-zorunlu-arabuluculuk
https://www.latifcembaran.com/blog/senedi-ibraz-zorunlulugu
https://www.latifcembaran.com/blog/ozel-belgede-sahtecilik-sucu