Tarım Arazilerinin Miras Yoluyla Bölünmesi
Tarım arazilerinin miras yoluyla bölünmesi yani paylaştırılması konusunda 2014 yılında gerçekleştirilen yasal düzenlemeyle tarım arazilerinin intikalinde yeni bir döneme girilmiştir.
Tarım arazilerinin miras yoluyla bölünmesi yani paylaştırılması konusunda 2014 yılında gerçekleştirilen yasal düzenlemeyle tarım arazilerinin intikalinde yeni bir döneme girilmiştir.
Tarım arazilerinin gerek satış gerekse miras yoluyla bölünmesini önlemek maksadıyla yürürlüğe konulan 6537 Sayılı Kanun, 15.05.2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Söz konusu kanuni düzenleme 5403 sayılı Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanunu’nda değişiklikler getirmektedir.
Bu yazımızda bahse konu Kanun ile getirilen değişikliklere ve hukuk sistemimize dâhil olan kavramlara yer verilecektir.
1. Yeter Gelirli Tarımsal Arazi Nedir?
6537 sayılı Kanuna ekli liste ile il ve ilçe düzeyinde yeter gelirli tarımsal arazi büyüklükleri belirlenmiştir. Bu belirlemede bölgesel farklılıklar göz önünde bulundurulmuştur. Bu kanunun 5/1’inci maddesi gereği yeter gelirli tarım arazilerinin ekli listede belirtilen büyüklüklerin altında paylaştırılması mümkün değildir.
Yeter gelirli tarım arazisi büyüklüğünün hesaplanmasında aralarında ekonomik bütünlük bulunan ve aynı kişiye ait olan tarım arazileri birlikte değerlendirilmektedir. Yeter gelirli tarım arazilerinin ekonomik bütünlüğe sahip olmayan kısımları bakanlık izniyle satılabilmektedir.
2. Ehil Mirasçı Kimdir?
Ehil mirasçı olmaya ilişkin kriterler Tarımsal Arazilerin Mülkiyetinin Devrine İlişkin Yönetmelik m.10’da belirlenmiştir. Maddedeki kriterlerden 50 ve üzerinde puan alan kimseler ehil mirasçı olarak kabul edilecektir.
a) Geçimini mirasa konu tarım arazilerinden sağlayanlar 20 puan,
b) Tarım dışı geliri bulunmayanlar 10 puan,
c) Eşi fiilen tarımsal faaliyette bulunanlar 10 puan,
d) Tarımsal arazileri işleyebilecek mesleki bilgi ve beceriye sahip olanlar 10 puan,
e) Mirasa konu arazilerin bulunduğu ilçe sınırları içinde 6 yıla kadar ikamet edenler 5 puan; 6 yıl ve daha uzun süre ikamet edenler 10 puan,
f) Herhangi bir sosyal güvencesi olmayanlar 10 puan,
g) Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında tarım sigortası olanlar 5 puan,
h) Bakanlığın mevcut kayıt sistemlerine kayıtlılık süreleri 6 yıla kadar olanlar 5 puan; 6 yıl ve daha uzun süre olanlar 10 puan,
i) Tarımsal örgütlere kayıtlılık süreleri 6 yıla kadar olanlar 2 puan; 6 yıl ve daha uzun süre olanlar 5 puan,
j) Tarım alet ve donanımlarına sahip olanlar 5 puan,
k) Kadın olanlar 5 puan.
3. Tarım Arazilerinin Mirasçılar Tarafından Paylaşılması
Kanunun yürürlüğe girdiği 15.05.2014 tarihinden sonra vefat eden kimselerin terekesinde tarım arazisi bulunuyorsa; mirasçılar, vefat tarihinden itibaren 1 yıl içinde intikal işlemlerini tamamlamalıdır. 1 yıl geçtiği halde mirasçıların intikal işlemlerini tamamlamadığı tespit edilirse, Bakanlıkça kendilerine 3 aylık süre verilir. 3 aylık sürede de intikal tamamlanmazsa mirasçılar aleyhine dava açılması söz konusu olacaktır.
Mirasçılar 1 yıllık süre içerisinde anlaşarak yahut dava yoluyla paylaşımı gerçekleştirebilirler. Ayrıca mirasçılar, tarım arazilerini içlerinden bir kişiye devredebilecekleri gibi yeter gelirli olmak kaydıyla birden fazla mirasçıya da devredebilirler. Diğer taraftan mirasçıların tarım arazilerini aile ortaklığına, kendi kuracakları limitet şirkete yahut da üçüncü kişilere intikal ettirmeleri mümkündür.
4. Tarım Arazilerinin Mahkeme Yoluyla Paylaştırılması
Mirasçılar, 1 yıllık süre içerisinde tarım arazilerinin paylaşımını gerçekleştirmezse yahut da 1 yıl içinde anlaşarak bir paylaşım sağlayamazlarsa mahkeme yoluyla miras paylaşımı söz konusu olacaktır.
Mirasçılar 1 yıllık süre içerisinde paylaşım konusunda anlaşamazlarsa, mirasçılardan biri mahkemeye başvurarak, miras paylaşımını mahkemenin yapmasını istemektedir. 1 yıllık süre geçmesine rağmen mirasçılar tarım arazilerinin devrini yapmadıklarında ise kendileri aleyhine Bakanlıkça dava açılmakta ve bu suretle intikal tamamlanmaktadır. Mirasçılar aleyhine açılacak miras paylaşım davası, Sulh Hukuk Mahkemesinde görülür. 6537 sayılı Kanun kapsamında Bakanlık ya da mirasçılar tarafından açılacak paylaşım davaları her türlü resim ve harçtan muaftır.
Mahkeme (hâkim), açılan dava neticesinde tarım arazilerinin ehil mirasçıya, ehil mirasçı yoksa en fazla teklifte bulunan mirasçıya, aksi halde üçüncü kişilere satılmasına karar verebilir.
5. Tarım Arazisinin Üçüncü Kişiye Devri
Yukarıda ifade edildiği üzere tarım arazileri gerek mirasçılar gerekse mahkeme tarafından üçüncü kişilere devredilebilecektir. Mirasçılar tarafından devirde bütün mirasçıların devir işlemine rıza göstermesi gerekir. Mahkeme tarafından devirde ise mirasçılardan herhangi birinin ehil mirasçı sıfatına sahip olmaması ve en yüksek teklifi veren istekli mirasçı bulunmaması şartı aranmıştır.
İntikal işleminin gerçekleştirileceği üçüncü kişinin tarımsal faaliyetleri yürütmeye ehil olması şart değildir. Üçüncü kişiler, gerçek ya da tüzel kişi olabilir. Burada önemli olan bölünme imkânı olmayan tarı arazilerinin tek parça halinde intikalinin sağlanmasıdır.
6. Diğer Mirasçıların Payları Nasıl Ödenir?
Tarım arazisi kendisine intikal ettirilecek olan mirasçı, diğer mirasçıların miras paylarına tekabül eden miktarı mahkeme veznesine yatırmakla yükümlüdür. Hâkim, bunun için mirasçıya 6 aya kadar süre verir. Mirasçının talebi halinde 6 aylık bir ek süre daha verilebilir. Verilen sürerler içinde mahkeme veznesine miras payı bedeli depo edilmezse yahut diğer mirasçılardan istekli çıkmazsa hâkim, tarım arazisinin açık artırmayla satılmasına karar verir.
7. 6537 Sayılı Kanun Kimlere Uygulanacak?
6537 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce miras bırakan ölmüşse 5403 sayılı Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanunu’ndaki önceki hükümler uygulanacaktır. Burada henüz miras paylaşımının yapılmamış olması veya açılan paylaşım davasının devam ediyor oluşu önem arz etmemektedir. Her halükarda önceki hükümler uygulama alanı bulur.
Konuyla İlgili Hizmetlerimiz:
https://www.latifcembaran.com/miras-avukati
Benzer Blog Yazılarımız:
https://www.latifcembaran.com/blog/aile-konutunun-sag-kalan-ese-ozgulenmesi
https://www.latifcembaran.com/blog/vasiyetname-turleri
https://www.latifcembaran.com/blog/terekenin-tespiti-davasi