Maaşın Elden Ödenmesi
Maaşların banka aracılığıyla ödenmesi, tarafların haklarının korunması ve iş ilişkilerinde güvenin sağlanması için büyük önem taşır.
İşçinin
ücretinin yani maaşın elden ödenmesi,
iş dünyasında sıklıkla karşılaşılan ve tartışmalara yola açan bir uygulamadır.
Çalışan haklarının korunması, işverenlerin sorumluluğu altındadır. Ayrıca
devletin vergi kayıplarının önlenmesi bakımından da hassas bir konudur.
Makalemizde, maaşların elden ödenmesinin yasal dayanakları, riskleri ve çözüm
yolları üzerinde duracağız. Ayrıca, bu konuda işverenlerin ve çalışanların
uyması gereken yükümlülükleri ayrıntılı bir şekilde anlatmaya çalışacağız.
İşçiye Elden Ödeme Yapılması Nedir?
İşçinin
ücretinin bir kısmının banka kanalıyla yatırılması; bir kısmının ise elden
teslim edilmesidir. Genellikle işverenler, daha az prim ve vergi ödemek için
maaş miktarını düşük göstermek amacıyla böyle bir uygulamayı benimsemektedir.
Ancak bu uygulama kamuyu mali bakımdan kayba uğratacağı için yaptırımı söz
konusudur.
Ücret Kavramı ve Ödenme Yöntemi
4857
sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesi, ücretin tanımını yapar aynı zamanda da
işverenin çalışanına yaptığı her türlü düzenli ödemeyi bu kapsamda
değerlendirir. İşçi haklarının temeli olan ücretin, belirli bir düzen içinde ve
belgelenebilir şekilde ödenmesi gerektiği açıkça yasalarca belirtilmiştir. Bu
ilke, işçi-işveren arasındaki güven ilişkisinin hukuki zeminini oluşturur.
Bankalar Üzerinden Ödeme Zorunluluğu
5754 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
Sigortası Kanunu’na göre 10 ve üzeri işçi çalıştıran her bir işyeri için
maaşların banka aracılığıyla ödenmesi zorunlu hale getirilmiştir. Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her
Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik’te ise en
az 5 işçinin çalıştığı işyerlerinde ücretler banka kanalıyla ödenmek
zorundadır. Bu düzenlemeler, işçilerin hakların korunması ve kayıt dışı
davranışların önlenmesi amacıyla geliştirilmiştir.
Ücret Hesap Pusulası
İş
Kanunu’nun 37. maddesine göre işveren, işçiye her ödeme yapacağı zaman yaptığı
ödemeyi ayrıntılı olarak gösteren bir ücret
hesap pusulası vermelidir. Bu belge, ödenen maaşın miktarını ve kesintileri
gösterir ve iş hukuku davalarında delil olarak kullanılabilir.
Elden Ödemelerin Doğurduğu Hukuki Sorunlar
Maaşların elden ödenmesi,
işçi ve işveren arasında anlaşmazlıklara yol açabilecek çeşitli riskler taşır.
Bu durumlar;
1. Hak
Kaybı Riski
Elden
yapılan ödemeler çoğunlukla kayıt altına alınmadığından, işçi alacaklarının
ispatında zorluklar yaşar.
2. Sigorta
Primlerinin Düşük Gösterilmesi
Elden
maaş ödemeleri, genellikle SGK primlerinin eksik yatırılması için yapılır. Bu
durum, çalışanların uzun vadede emeklilik maaşlarını ve sağlık hizmetlerinden
faydalanma oranlarını olumsuz etkiler.
3. Vergi
Kayıpları
Maaşın
elden ödemesi, Vergi Usul Kanunu’na aykırı bir işlem olup, devlet açısından
ciddi vergi kayıpları yaratır. İşverenler bu uygulama nedeniyle ağır cezai
yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.
4. Kayıt
Dışı Sorunu
Elden
ödemeler, işgücü piyasasında dengesizlik yaratır. Bu durum, haksız rekabeti
artırır ve yasal yükümlülüklere uyan işverenleri dezavantajlı konuma getirir.
Ücretin Elden Ödenmesi Durumunda Hukuki Yaptırımlar
Elden
ödeme uygulamasını tercih eden işverenler için çeşitli hukuki yaptırımlar söz konusudur:
SGK Denetimleri
Sosyal
Güvenlik Kurumu (SGK), elden ödeme uygulamasını tespit ettiğinde, eksik
bildirilen primleri faiziyle birlikte ödemesini talep eder ve idari para cezası
uygular.
Vergi İncelemeleri
Vergi
daireleri, eksik beyan edilen gelir vergisi ve damga vergisini işverenden talep
eder. Ayrıca, Vergi Usul Kanunu’na göre vergi ziyaı cezası uygulanabilir.
İş Mahkemeleri Kararları
İş
mahkemelerinde açılan alacak davalarında, işçi maaşının tamamını kanıtladığında
işveren eksik ödediği maaşı faiziyle birlikte ödemek zorunda kalır.
Maaşın Elden Ödenmesinin Cezası
Ücretin elden ödenmesi,
vergi kaçakçılığı veya sahtecilik suçlamalarına yol açabilir ve işveren
hakkında adli soruşturma başlatılabilir. Ayrıca elden ödeme yapılan her bir ay
için 2 asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır.
Maaşın Elden Ödenmesinin Çalışanlar Açısından Sonuçları
Elden
ödeme, kimi durumlarda işçiler tarafından avantaj gibi görülebilmektedir ancak özünde
ciddi hak kayıplarına yol açan bir durumdur.
1. Emeklilik
Maaşı
Eksik
prim yatırılan işçiler, emeklilik dönemlerinde düşük maaş alma riskiyle karşı
karşıya kalırlar.
2. İşsizlik
Sigortası
Elden
ödeme yapılan işçilerin işsizlik maaşı, resmi bordrodaki düşük maaş üzerinden
hesaplanır ve işsizlik ödemeleri bu hesaba göre yapılır.
3. Finansal
Sorunlar
Resmi
bordroda düşük maaş gösterimi, işçinin kredi veya ipotek gibi finansal
işlemlerinde de olumsuz sonuçlar yaratır.
Çözüm Yolları ve Tavsiyeler
Hem
işçilerin hem de işverenlerin haklarını koruyabilmesi için aşağıdaki önlemler
alınması gerekir;
Bankalar Üzerinden Maaş Ödemesi
Maaşların
banka aracılığıyla ödenmesi, taraflar arasında şeffaflık sağlar ve kayıt dışı
eylemleri önler.
Ücret Bordrosu Düzenlenmesi
İşverenler,
maaş ödemelerini detaylı şekilde gösteren bodroları işçilere sunmalı ve bu
belgeyi arşivlemelidir.
Hukuki Danışmanlık Almak
İşverenler,
iş hukuku ve mali mevzuatla uyum içinde düzenli olarak avukatlardan ve mali müşavirlerden
destek almalıdır.
Çalışan Hakları Eğitimi
İşçiler,
ücret ve sosyal güvenlik hakları konusunda bilinçlendirilmelidir.
Maaş
ödemeleriyle ilgili herhangi bir usulsüzlükle karşı karşıya kalan işçi, haklarını
aramaktan kaçınmamalı ve gerektiği durumda hukuki destek almalıdır.
Şeffaf ve adil iş ortamı her zaman hem bireysel hem de toplumsal refahın artmasına katkı sağlar.
Konuyla İlgili Hizmetlerimiz:
https://www.latifcembaran.com/is-hukuku-avukati
https://www.latifcembaran.com/ticaret-hukuku-avukati
Benzer Blog Yazılarımız:
https://www.latifcembaran.com/blog/iscinin-istifa-etmeye-zorlanmasi
https://www.latifcembaran.com/blog/isverenin-hakli-nedenle-fesih-hakki
https://www.latifcembaran.com/blog/iscinin-hakli-nedenle-fesih-hakki
https://www.latifcembaran.com/blog/deneme-suresi-ve-deneme-sureli-is-sozlesmeleri
https://www.latifcembaran.com/blog/istifa-eden-iscinin-haklari