Deneme Süresi ve Deneme Süreli İş Sözleşmeleri
İşveren de bu sürede işçinin becerilerini, yeteneklerini, üstlendiği göreve olan uygunluğunu ölçer
I. Deneme Süresi Nedir? Nasıl Belirlenir?
İş Kanunu’nun 15’inci maddesinde düzenlenen deneme süresi, işçi ve işverene öngörülen süre içinde bildirimsiz ve tazminatsız fesih hakkı tanıyan bir olanaktır. Deneme süresi, işçinin işyerindeki çalışma koşullarına uyum sağlaması açısından bir fırsattır. İşveren ise deneme süresindeki performansı ve birikimi ile çalışandan faydalanıp faydalanamayacağını anlayabilir.
Deneme süresi, işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesine konulacak bir hükümle (deneme süresi kaydı) kararlaştırılır. Bu tür sözleşmeler deneme süreli iş sözleşmeleri olarak da adlandırılmaktadır. Taraflar, belirledikleri süre sonunda iş sözleşmesini devam ettirip ettirmeme yönünde kararlarını verirler.
Deneme süresinde işçi, işyerinin çalışma şartlarını görürken, üstlendiği sorumluluğa uygun olup olmadığını ve işi yapabilme becerisine sahip olup olmadığını anlar. Aynı durum işveren açısından da geçerlidir. İşveren de bu sürede işçinin becerilerini, yeteneklerini, üstlendiği göreve olan uygunluğunu ölçer.
II. Deneme Süresi Ne Kadar?
4857 sayılı İş Kanunu m. 15’te deneme süresinin en çok 2 ay olarak kararlaştırılabileceği öngörülmüştür. Ancak iş sözleşmesinin tarafları kendi aralarında daha kısa bir süre kararlaştırabilir. Toplu iş sözleşmelerinde ise bu süre 4 aya kadar uzatılabilir.
Deneme süresi, taraflar arasında iş sözleşmesinin yapıldığı tarihte değil işçinin fiilen işe başladığı tarihte işlemeye başlar. Haliyle iş sözleşmesinin yapıldığı tarih ile fiilen işe başlama tarihi farklı ise fiili başlama tarihi esas alınır.
III. Deneme Süresinde İşten Ayrılma / İşten Çıkarma
Deneme süresi boyunca hem işçinin hem de işverenin iş sözleşmesini feshetmesi mümkündür. Dolayısıyla işveren açısından deneme süresinde işten çıkarma, işçi açısından deneme süresinde işten ayrılma mümkündür. Taraflar bu fesih nedeniyle belli bir süre öncesinde bildirimde bulunmak zorunda değildir. Yine fesheden taraf aleyhine ihbar tazminatına hükmedilemez. Deneme süresinin bitimiyle birlikte iş sözleşmesi, belirli veya belirsiz süresi iş sözleşmesine döner. Deneme süresinin bitiminden sonraki işten ayrılma / işten çıkarılma hallerinde ihbar süreleri geçerlidir.
IV. Deneme Süresinde Sigorta Girişi
İş Kanunu m. 15 gereği işçi, deneme süresinde çalışıyor olsa dahi işveren tarafından sigorta girişi yapılmalıdır. Deneme süresi, işçinin sigortasız çalıştırılıp hayıt dışı istihdam edileceği bir imkân değildir. Deneme süresi içinde işçinin sigorta girişi yapılmaz ve primleri de yatırılmaz ise işçi hizmet tespit davası açarak sigortasız çalıştırıldığı günleri tespit ettirebilir.
V. Deneme Süresinde Maaş
Deneme süresi, çalışanın ücretsiz şekilde denendiği bir dönem değildir. İş Kanunu’nun 15‘inci maddesinde düzenlendiği üzere işçinin deneme süresindeki ücret ve diğer hakları saklıdır. Yani işçiye deneme süresinde maaş (ücret) ödemesi yapılmalıdır. Saklı tutulan diğer haklar ibaresinden hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri, ikramiye, prim gibi ödemelerden ile sosyal yardımlar anlaşılmalıdır. Yani deneme süresindeki işçi, mesaiye kalmışsa, ulusal bayram veya genel tatil günlerinde çalışmışsa diğer çalışanlar gibi mesai ücretine hak kazanır.
VI. Deneme Süreli İş Sözleşmesi Örneği
Deneme süreli iş sözleşmeleri esasında ayrı bir sözleşme türü değildir. Belirsiz ya da belirli süreli iş sözleşmelerine eklenen bir deneme süresi kaydı ile taraflar arasında deneme süresi kararlaştırılmış olur. Haliyle deneme süreli iş sözleşmesi örneği dendiğinde ayrı bir sözleşme türü akla gelmemelidir. Aşağıdaki örnek, deneme süreli iş sözleşmeleri için yeterlidir:
DENEME SÜRESİ: Deneme süresi bir aydır. Taraflar, bu süre içerisinde iş sözleşmesini ihbarsız ve tazminatsız feshedebilirler.
Konuyla İlgili Hizmetlerimiz:
https://www.latifcembaran.com/is-hukuku-avukati
Benzer Blog Yazılarımız:
https://www.latifcembaran.com/blog/is-hukukunda-yillik-izin
https://www.latifcembaran.com/blog/is-hukukunda-is-kazasi
https://www.latifcembaran.com/blog/iscinin-istifa-etmeye-zorlanmasi
https://www.latifcembaran.com/blog/is-hukukunda-kidem-tazminati