Ücretsiz izin İş Kanunu içerisinde açıkça düzenlenmiş bir durum değildir. İş Kanunu oldukça kapsamlı bir kanun olarak göze çarpsa da ilginç bir şekilde ücretsiz izni konu edinmemiştir. Ancak ücretsiz izin kanunda yer almasa bile günlük hayatta sıklıkla karşımıza çıkan bir durumdur.
Ücretsiz İzin Nedir?
Ücretsiz izin İş Kanunu içerisinde açıkça düzenlenmiş bir durum değildir. İş Kanunu oldukça kapsamlı bir kanun olarak göze çarpsa da ilginç bir şekilde ücretsiz izni konu edinmemiştir. Ancak ücretsiz izin kanunda yer almasa bile günlük hayatta sıklıkla karşımıza çıkan bir durumdur. Ayrıca ücretsiz izin kullanılabilmesi için belli sebeplere dayanılarak işçi veya işveren tarafından uygulanır. Bu konu belki de kanunda yer almadığı için Yargıtay bu konuda özel bir düzenleme yapmıştır. Yargıtay kararları ışığında işçi ve işveren karşılıklı olarak anlaştıkları takdirde ücretsiz izin kullanılabileceği ve bu süreçte iş sözleşmesinin askıda kalacağı anlaşılmaktadır.
Ücretsiz İzin Süresi
Bu konuda işverenler işçileri sık sık uzun süreli ya da belirsiz sürelerle ücretsiz izne çıkardığı bilinmektedir. Bunu yapmalarının temel amacı işçilerin yeni bir iş aramalarını sağlamak, ihbar tazminatını ödememek tarzında amaçlardır. Bu izin görüntüsü altında yapılan işten çıkartmalar dürüstlük ilkesi gereği geçerlilik kazanamazlar. Bunun yanında ücretsiz iznin süresi tarafların karşılıklı anlaşması ile belirlenmelidir.
İşveren İşçiyi Tek Taraflı Olarak Ücretsiz İzne Çıkarabilir Mi?
İşveren hukuki olarak tek başına kendi iradesi ile ücretsiz izne çıkaramaz. İşverenler sıklıkla ekonomik durumun iyi olmaması, işletme riskleri, stok fazlalığı, satışların durması gibi ekonomik zorlukları bahane göstererek işçilerini ücretsiz izne çıkarmak isterler. Ancak bu tip bir uygulama hukuki geçerlilik kazanmaz. İşçiler ile yapılan iş sözleşmelerinde ücretsiz izne dair önceden anlaşılmış bir durum yoksa işveren işçilerini tek başına ücretsiz izne çıkaramaz.
Ücretsiz İzin Hakkı Hangi Durumlarda Doğar?
İşçi ve işveren anlaşmadığı takdirde de işçiye ücretsiz izin hakkı doğabilir. Bu hak esasen kanundan doğar. Bazı hallerde işveren ile anlaşmayan işçi yine de ücretsiz izne çıkabilir.
Bu haller;
1-) Evlenme izni
2-) Doğum izni
3-) Analık izni
4-) Süt izni
5-) Ücretsiz yol izni
Bu gibi durumlar gösterilerek işçi işverenine ücretsiz izne çıktığına dair tek taraflı beyan vererek ücretsiz izne ayrılabilir. Ancak bu durumların ispatlanması gerekmektedir. Ayrıca bu durumlarda işçinin çıkabileceği izin süreleri kanunda düzenlenmiştir. Bu halleri sebep göstererek ücretsiz izne ayrılan işçi bu süreler tamamlandıktan sonra işe dönmelidir.