Evliliğin İptali Davası

Evliliğin sona ermesi yalnızca boşanma veya ölüm gibi hallerle olmamaktadır. Evliliğin iptali davası da mevcut bir evliliği sona erdiren yollardan biridir

I. Evliliğin İptali Nedir?

Evliliğin sona ermesi yalnızca boşanma veya ölüm gibi hallerle olmamaktadır. Evliliğin iptalidavası da mevcut bir evliliği sona erdiren yollardan biridir. Bu müessese, Türk Medeni Kanunu’nun 145 ile 160’ıncı maddeleri arasında düzenlenmiştir. Evliliğin iptali, kanunda sayılan sebeplerden birine dayanılarak ve mahkeme kararıyla evliliğin iptal edilmesi, geçersiz sayılmasıdır.

II. Evliliğin İptali İle Boşanma Arasındaki Farklar Nelerdir?

Evliliğin iptali ile boşanma konusu sıklıkla birbiriyle karıştırılmaktadır. Her iki müessese de evliliğin sona ermesini sağlamakla birlikte sebepleri ve sonuçları itibariyle birbirinden ayrılırlar.

Evliliğin iptali davası, usulüne uygun şekilde yapılmayan, mutlak butlan ile sakat olan bir evliliğin sona erdirilmesidir. Boşanma davası ise usulüne uygun şekilde yapılan bir evliliğin eşler arasındaki anlaşmazlıklar ve eşlere atfedilebilecek kusurlar nedeniyle sona erdirilmesidir.

III. Evliliğin İptali Sebepleri

Medeni Kanun’un 145 ve sonrasındaki maddelerinde evliliğin iptali sebepleri, mutlak butlan ve nispi butlan sebepleri şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutularak düzenlenmiştir.

A. Mutlak Butlan Sebepleri

Eşlerden birinin evlenme sırasında evli bulunması (m. 145/1),

Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun bulunması (m. 145/2),

Eşlerden birinde evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bulunması (m. 145/3),

Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması (m. 145/4).

Kanun koyucu, mutlak butlan sebeplerinin kamu düzenine ilişkin olduğunu kabul etmiştir. Bu nedenle bir evlilikte mutlak butlan sebepleri mevcut ise o evliliğin mutlak surette iptal edilmesi gerekir. Bu konuda hâkime takdir yetkisi verilmemiştir.

B. Nispi Butlan Sebepleri

Evlenme sırasında eşlerden birinin geçici olarak ayırt etme gücüne sahip olmaması (m. 148),

Hataen (yanılma sonucu) evlilik (m. 149): Evlenmeyi hiç istemediği ya da evlendiği kişiyle evlenmeyi düşünmediği hâlde yanılarak evliliğe razı olmak yahut eşiyle birlikte yaşamayı kendisi için çekilmez bir duruma sokacak derecede önemli bir nitelikte yanılarak evlenmek.

Hile (aldatma) sonucu evlilik (m. 150): Eşinin namus ve onuru hakkında doğrudan onun tarafından ya da onun bilgisi dâhilinde başka biri tarafından aldatılarak evlenmeye razı olmak yahut kendisinin veya altsoyunun sağlığı için ağır tehlike oluşturan bir hastalığın kendisinden gizlenmesi.

İkrah (korkutma) ile evlilik (m. 151): Kendisinin ya da yakınlarından birinin hayatı, sağlığı yahut namus veya onuruna yönelik pek yakın ve ağır bir tehlike ile korkutularak evlenmeye razı edilmesi.

C. Evliliğin İptalini Gerektirmeyen Haller

Boşanan kadının tekrar evlenebilmesi için geçerli olan 300 günlük bekleme süresi evlenme engellerindendir. Ancak buna rağmen evlilik gerçekleşmişse, artık bu durum geçersizlik sebebi olarak kabul edilmez ve evliliğin iptali gerekmez.

 IV. Evliliğin İptali Süresi

Evliliğin iptalinde dava açma süresi Medeni Kanun’un 152’inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre nispi butlan sebeplerinden birinin varlığı halinde, bu sebebin öğrenildiği tarihten itibaren 6 ay veya korkunun etkisinin ortadan kalktığı tarihten itibaren 5 yıl içinde evliliğin iptali davası açılmalıdır. Mutlak butlan sebeplerinden birinin varlığı halinde ise herhangi bir hak düşürücü süre öngörülmemiştir. Dolayısıyla mutlak butlan sebepleri var olduğu sürece evliliğin iptali davası açılabilir.

V. Evliliğin İptali Davasını Kimler Açabilir?

Evlilik iptali için dava açabilecek kimseleri üç ayrı kategoride değerlendirmek mümkündür:

Mutlak butlan sebeplerinden birinin varlığı halinde; eşlerin kendileri, eşlerin anne babaları, cumhuriyet savcıları ve ilgililer,

Nispi butlan sebeplerinden birinin varlığı halinde; eşlerin kendileri, bazı durumlarda yasal temsilciler,

Küçük veya kısıtlılar yasal temsilcilerinin izni olmaksızın evlenmişse, yasal temsilciler.

 VI. Evliliğin İptali Davası Sonuçları

Evliliğin iptal edilmesi her ne kadar boşanmadan farklı olsa da boşanmadakine benzer bazı sonuçlar doğurur. Örneğin nafaka ve tazminata ilişkin konularda boşanmadaki süreç işler. Yani hâkim evliliğin iptali davasında nafaka veya tazminata hükmedebilir. İptal sonrasında yoksulluğa düşecek taraf dava süresi boyunca tedbir nafakası, iptal sonrası için yoksulluk nafakası talep edebilir. Yine evlilik birliği içerisinde yaşanan olaylardan dolayı taraflar, maddi manevi tazminat talebinde bulunabilirler. Burada tazminat talebinde bulunabilecek tarafın evlilik birliği kurulurken geçersizliğin farkında olmayan ve kusuru bulunmayan eş olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Öte yandan iptal edilen bir evlilikteki müşterek çocuklar, evlilik birliği içinde doğmuş kabul edilirler. Müşterek çocuğun velayeti ve nafakaya ilişkin hakları konusunda Medeni Kanunun genel hükümleri uygulanır. Haliyle boşanma davasında velayet ve nafaka hususlarında uygulanan usul ne ise evliliğin iptali halinde de aynı usul uygulanır.

İptal edilen evliliğin tarafları arasındaki mal rejimi tıpkı boşanma davasındaki gibi işleyecektir. Taraflar bir mal rejimini seçmemişlerse evliliğin iptali halinde edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır.

VII. Evliliğin İptali Davasında Görevli Ve Yetkili Mahkeme

Evliliğin iptali davasında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi evliliğin iptali davalarına Aile Mahkemesi sıfatıyla bakar. Yetkili mahkeme ise eşlerin son 6 aydır birlikte oturdukları yer mahkemesi yahut eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesidir.

Konuyla İlgili Hizmetlerimiz:

https://www.latifcembaran.com/konya-bosanma-avukati

Benzer Blog Yazılarımız:

https://www.latifcembaran.com/blog/bekleme-suresinin-kaldirilmasi-davasi

https://www.latifcembaran.com/blog/bosanma-davalarinda-mal-kacirma

https://www.latifcembaran.com/blog/cinsel-sorunlar-nedeniyle-bosanma

https://www.latifcembaran.com/blog/yabanci-uyruklu-esten-bosanma

https://www.latifcembaran.com/blog/yurt-disinda-bosanmanin-turkiye-de-taninmasi