Hastanın tedavi süresince bazı hususların hasta tarafından bilinmesi ve olurunun alınması işlemi olarak tanımlanabilir. Bu hususların en temel olanları tedavi seçenekleri, uygulanacak tıbbi müdahale, müdahale öncesi ve sonrası yaşanabilecek komplikasyonlar.
Aydınlatılmış onam hastanın tedavi süresince bazı hususların hasta tarafından bilinmesi ve olurunun alınması işlemi olarak tanımlanabilir. Bu hususların en temel olanları tedavi seçenekleri, uygulanacak tıbbi müdahale, müdahale öncesi ve sonrası yaşanabilecek komplikasyonlar vb. Bu form hastanın eğitim ve de kültür düzeyi dikkate alınmak suretiyle onun anlayabileceği biçimde doktor tarafından hazırlanmalıdır.
Aydınlatılmış Onamın Şekli
İlgili mevzuatlar gereği sağlık hukuku açısından hastanın rızasının alınması ve bilgilendirilmesi şekle bağlı tutulmamıştır. Bunun istisnası önemli tıbbi girişimler olarak belirlenmiştir. Fakat bu noktada yıllar geçtikçe açılan davaların ve yaşanan uyuşmazlıkların sayısı artınca ispat yükümlülüğünün daha kolay atlatılması açısından bu tip hukuki ilişkilerin yazılı olarak yapılması yaygın hale gelmiştir. Bunun yanında hastanın bilgilendirilmeden müdahaleye ilişkin bir onam alınması tamamıyla geçersiz bir işlemdir. Ayrıca aydınlatma formunda hekimin cezai sorumluluğuna ilişkin yükümlülüklerini kaldırma amacı güden maddelerin varlığı halinde form hukuki geçerlilik kazanamaz. Zira bu konuda Borçlar Kanunu 155. Maddesinde belirtilen hükümler böyle bir metnin hukuki geçerlilik kazanamayacağı anlamı taşır.
TBK MADDE 115: ‘’…Uzmanlığı gerektiren bir hizmet, meslek veya sanat, ancak kanun ya da yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütülebiliyorsa, borçlunun hafif kusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin önceden yapılan anlaşma kesin olarak hükümsüzdür.’’
Aydınlatılmış Onamın Önemi
Aydınlatılmış onam esas itibari ilke hekim ve hastanın iş birliği içinde çalışmasını sağlar. Bu işlemi bu sonuca ulaştıran temel şey hastanın tıbbi karara katılımının sağlanmasıdır. Bunun yanında bu onam kişilik haklarını ve kişilerin sağlık hizmetlerinden faydalanma haklarını korur. Uygulama açısından da herhangi bir uyuşmazlık yaşandığı anda yetkili merci ilk olarak hastanın geçerli bir şekilde aydınlatılıp aydınlatılmadığına bakar. İlk olarak aydınlatılmış onam formu aranır. Özellikle son zamanlarda aydınlatılmış onam formunun olmaması ya da yanlış uygulanmış olması ceza artıran sebeplerin başlıcalarından olmuştur. Aydınlatılmış onam formu yalnızca hastalar için değil hekimler için de hukuki güvence sağlamaktadır. Zira doktor bu onam ile beraber müdahale sonrası karşısına çıkabilecek herhangi bir hukuki suçlama karşısında aydınlatılmış onama dayanarak savunmasını yapabilir.