Türk Medeni Kanunu’nun 531. Maddesinde vasiyetin resmi veya el yazısı ile ya da sözlü olarak yapılabileceği düzenlenmiştir.
VASİYETNAME TÜRLERİ
GENEL
OLARAK VASİYETNAME
Vasiyetname,
miras bırakanın ölümünden sonraki istek ve arzularının yerine getirilmesini
sağlamak için düzenlediği bir belgedir. Türk Medeni Kanunu’na göre, vasiyetname
düzenleyebilmek için ayırt etme gücüne sahip ve on beş yaşını doldurmuş olmak
gerekir. Sağlararası tasarruflardan farklı olarak, vasiyetname; ölüme bağlı bir
tasarruftur ve sonuçlarını miras bırakanın ölümünden sonra doğurur. Miras
sözleşmesinden farklı olarak vasiyetname, her zaman serbestçe geri alınabilir.
Bu açıdan vasiyetname tek taraflı bir hukuksal işlemdir. Yani kabul edilmek ya
da geri alınabilmek için bir başkasının rızasına ihtiyaç duymaz. Türk hukukunda
üç tür vasiyetname kabul edilmiştir.
VASİYETNAME ÇEŞİTLERİ
Türk
Medeni Kanunu’nun 531. Maddesinde vasiyetin resmi veya el yazısı ile ya da
sözlü olarak yapılabileceği düzenlenmiştir.
Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere
vasiyetnamenin üç farklı çeşidi vardır:
1)Resmi vasiyetname
2)El yazılı vasiyetname
3)Sözlü vasiyetname
RESMİ VASİYETNAME
Resmi vasiyetname Türk Medeni Kanunu’nun
532.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre resmi vasiyetname, iki tanığın
katılmasıyla resmi memur tarafından düzenlenir. Aynı maddenin ikinci fıkrasında
ise resmi memurun kimler olabileceği düzenlenmiştir. Buna göre resmi memur,
sulh hakimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli
önünde resmi vasiyetname düzenlenebilir. Miras bırakan son arzularını resmi
memura bildirdikten sonra memur vasiyetnameyi yazar ve okuması için miras
bırakana verir. Daha sonra eğer vasiyetname miras bırakanın son arzularına
uygun ise miras bırakan da imza atar ve tekrar memura verir. Memur da
vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar. Bu işlem de tamamlandıktan sonra miras bırakan
vasiyetnameyi okuduğunu ve son arzularına uygun olduğunu iki tanığa beyan eder.
Ardından tanıklar da bu beyanın yanlarında yapıldığını ve miras bırakanı
tasarrufa yetkin gördüklerini vasiyetnameye yazarak altını imzalarlar ve
böylece resmi vasiyetname düzenlenmiş olur.
Eğer miras bırakan vasiyetnameyi okuyacak
veya imzalayacak durumda değilse, görevli memur vasiyetnameyi okuyarak miras
bırakanın son arzularına uygun olup olmadığını beyan etmesini ister. Bunun
üzerine tanıklar da bu olayın gerçekleştiğini vasiyetnameye yazarak imzalarlar
ve böylece resmi vasiyetname düzenlenmiş olur.
Peki resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine
kimler katılabilecektir? Kanun koyucu Türk Medeni Kanunu 536.maddesinde buna
bir sınır getirmiştir. Buna göre düzenlemeye katılamayacaklar şunlardır:
1)Fiil ehliyeti bulunmayanlar
2)Bir ceza mahkemesi kararıyla kamu
hizmetinden yasaklılar
3)Okur yazar olmayanlar
4)Miras bırakanın eşi, altsoy ve üstsoy kan
hısımları, kardeşleri ve bunların eşleri
Ayrıca düzenlemeye katılan memura ve
tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu
kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulması kanun koyucu
tarafından yasaklanmıştır.
EL YAZILI VASİYETNAME
Vasiyetname resmi olarak düzenlenebileceği
gibi el yazılı olarak da düzenlenebilir. El yazılı vasiyetname
düzenlenebilmesinin şartları Türk Medeni Kanunu madde 538’te düzenlenmiştir.
Buna göre: El yazılı vasiyetnamenin başından sonuna kadar miras bırakanın el
yazısıyla yazılması ve imzalanması şarttır. Eğer bir başkası miras bırakanın
adına el yazısıyla vasiyetname düzenlerse bu vasiyetname geçersiz olacaktır.
Bir diğer husus da el yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve günün
gösterilmesi gerektiğidir. El yazılı vasiyetnamede mutlaka vasiyetin
düzenlendiği tarih yer almalıdır aksi takdirde vasiyetname geçersiz olacaktır.
SÖZLÜ VASİYETNAME
Hayatın içinde bazı zor şartlar meydana
gelebilir ve resmi ya da el yazılı vasiyetname düzenlemek mümkün olmayabilir. Kanun
koyucu bu tarz durumlarda sözlü vasiyetname düzenlenebilmesini öngörmüş ve
böylelikle miras bırakanın son arzularının yerine getirilmesi için kolaylık
sağlanmıştır.
İlgili maddenin devamında ise sözlü
vasiyetnamenin nasıl yapılması gerektiği düzenlenmiştir. Buna göre, miras bırakan
son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname
yazmaları görevini yükler. Ardından belgeye yıl, ay, gün ekleyerek belgeyi
imzalarlar ve vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine verirler ve
ilgili durumu hakime beyan ederler. Böylece sözlü vasiyetname geçerli bir
şekilde düzenlenmiş olur.
Resmi ya da el yazılı vasiyetnamenin
kendiliğinden hükümden düşmesi mümkün değil iken sözlü vasiyetname, miras bırakan
için sonradan diğer şekillerde bir vasiyet yapma olanağı doğarsa, bu tarihin
üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyet hükümden düşecektir.
SONUÇ
Yukarıda anlatılanlardan anlaşılacağı üzere
vasiyetname, kanun koyucu tarafından sıkı şekil şartlarına tabi tutulmuştur.
Miras bırakanın son arzularını içeren vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için
kanunda belirtilen sıkı şekil şartlarına uymalıdır.