Bazı hakları kaybolan kişinin ölümüne bağlı olarak değişen kişiler kaybolan kişiler hakkında gaiplik kararı çıkartılmasını isteyebilir. Bunun neticesinde gerekli şartlar sağlanırsa kişi hakkında gaiplik kararı verilir.
Gaip kelimesi yeri belirli olmayan anlamına gelmektedir. Hukuki olarak gaiplik ölme tehlikesi ile kaybolmuş ve de uzun süredir kendisinden haber alınamayan kişi ile ilgili alınan karara denir. Bazı hakları kaybolan kişinin ölümüne bağlı olarak değişen kişiler kaybolan kişiler hakkında gaiplik kararı çıkartılmasını isteyebilir. Bunun neticesinde gerekli şartlar sağlanırsa kişi hakkında gaiplik kararı verilir. Uygulamada gaiplik kararını mirasçılar ister. Gaiplik kararı neticesinde kaybolan kişi hukuken ölü kabul edilir. Fakat kesin ölümün doğurduğu bazı sonuçları doğurmaz.
Gaipliğin Şartları
1-) Gaiplik kararının çıkması için ilk olarak mahkeme usulüne uygun şekilde bilgi sahibi olabilecek kişileri çağırmalıdır.
2-) İlgili kişinin gaiplik kararı için mahkemeye başvuruda bulunması gerekir. Gaiplik kararı kendiliğinden alınmaz.
3-) Hakkında gaiplik kararı istenen kişi ya uzun süre önce kaybolmuş ve kendisinden haber alınamamış olmalıdır ya da ölüm tehlikesi içinde kaybolmuş olmalıdır.
4-) Hakkında gaiplik kararı istenen kişiden en az 5 yıl haber alınamaması gerekmektedir.
5-) Hakkında gaiplik istenen kişi ölüm tehlikesi içinde kaybolmuş ise kendisinden en az 1 yıl haber alınamaması gerekmektedir.
Hakkında Gaiplik Kararını Verilen Kişinin Mirası
Gaiplik kararı mirasçılar için belli haklar doğurmaktadır. Gaiplik kararı çıkan kişinin mirası hakkındaki hükümler bizzat Türk Medeni Kanunu içerisinde düzenlenmiştir. Mirasın açılması bakımından gaiplik ölüm ile aynı sonuçları doğurur. Kişi hakkında gaiplik kararı çıkmış durumda ise tıpkı o kişi ölmüş gibi mirası açılır. Gaiplik kararı verildiği zaman doğurduğu sonuçlar kişiden son haber alındığı andan itibaren başlar. Kısaca gaiplik kararı geriye yürür.
Gaiplik kararı ölümden farklı olarak bazı hükümler de doğurur. Bunun nedeni gaipliğine kara veren kişinin geri dönme ihtimalinin bulunmasıdır. Bu sebeple kanun koyucu mirası alacak mirasçıları teminat yükümlülüğü altına sokmaya karar vermiştir. Mirasçılar teminat süreleri dolmadan önce miras üzerinde bir tasarrufta bulunamaz. Bu süre de gaiplik kararının sebebine göre farklılık göstermektedir. Bu süreler;
1-) Ölüm tehlikesi ile kaybolan kişiden en az 1 yıl süre haber alınamayıp gaiplik kararı alındığında 5 yıl
2-) Kaybolan kişiden 5 yıl süre ile haber alınmayıp gaiplik kararı alındığında 15 yıl