Kıdem tazminatı esas itibari ile yıpranma payı olarak da anlatılabilir. Günlük hayata çalıştığı işyerinden ayrılan işçinin ayrıldığı işyerinde çalıştığı her yıl başına aldığı para olarak geçer. Bu paranın miktarı işçinin bir aylık maaşıdır.
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı esas itibari ile yıpranma payı olarak da anlatılabilir. Günlük hayata çalıştığı işyerinden ayrılan işçinin ayrıldığı işyerinde çalıştığı her yıl başına aldığı para olarak geçer. Bu paranın miktarı işçinin bir aylık maaşıdır. Yani işçi işyerinden ayrılacağı zaman kendisine çalıştığı her yıl için ayrı ayrı bir aylık maaşı kıdem tazminatı olarak ödenir. Bu esas itibari ile iş ilişkisi işyeri tarafından kesilen işçiler için geçerli bir durum olsa da haklı sebeplere dayanarak işinden istifa eden işçiler de kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. Kıdem tazminatının bazı şartları bulunmaktadır.
Bunlar;
1-) İşçi en az bir tam yıl çalışmış olmalıdır
2-) İş sözleşmesinin varlığından söz edilebilmelidir
3-) İş sözleşmesi kıdem tazminatını engelleyecek şekilde sona ermemelidir
Kıdem Tazminatının Hukuki Durumu
Kıdem tazminatının hukuk içerisindeki yerine bakmak için öncelikle Yargıtay’ın bu konuya ilişkin düzenlemelerine göz atmak gereklidir. Bu düzenlemeler ışığında kıdem tazminatının esasen bir işçi ücreti olmadığı aksine işçinin hak etmiş olduğu bir tazminat alacağı olduğuna dikkat çekilir. Kıdem tazminatı hukuki açıdan işçinin aynı iş yerinde çalışarak yıpranmasından dolayı almayı hak ettiği tazminat alacağı olarak tanımlanabilir.
Kıdem tazminatının hukuki biçimde hesaplanması için dikkat edilmesi gereken ilk nokta çalışma süresidir. Bu süre bir yılı geçmiş olan işçiler iş yerlerinden ayrılırken çalıştıkları tam yıl sayısı kadar 1 aylık brüt ücretlerini kıdem tazminatı olarak almaya hak kazanırlar. Bu ücret üzerinde damga vergisi kesintisi uygulanır. Bunun yanında kıdem tazminatı olarak ödenebilecek tavan miktar ise her yıl ilgili Bakanlık tarafından belirlenir. Kıdem tazminatı alacağı Bakanlığın belirlediği tavan miktarın üzerinde olan işçiler yalnızca bakanlığın belirlediği miktar kadar kıdem tazminatı alabilirler.
İşçinin İş Sözleşmesini Kendisinin Feshettiği Durumlarda Kıdem Tazminatı
İşçi iş sözleşmesini kendi isteği neticesinde sonlandırmış durumda ise kıdem tazminatından esas itibari ile bahsedilmez. Ancak bu durum istisnaları vardır. Bu istisnalar işçinin iş sözleşmesini sonlandırma nedenidir. Bazı nedenler sözleşmeyi işçi sonlandırsa bile kıdem tazminatı hakkı doğurur. Bunlar;
1-) İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshi (İş Kanunu Madde 24)
2-) Kadın işçilerin evlilik nedeniyle işi bırakması
3-) Erkek işçinin askerlik nedeniyle işi bırakması
4-) Emeklilik
5-) Yaşlılık
6-) İşçinin ölümü